Onderzoek naar de effectiviteit van rituximab bij patiënten met polymyalgia rheumatica

Spierreuma of polymyalgia rheumatica (PMR) is een reumatische ziekte die leidt
tot pijn en stijfheid van spieren in de nek, schouders en heupen, met vaak ook
verhoogde ontstekingswaarden in het bloed. PMR is verwant aan de ziekte
reuscelarteritis (RCA), omdat 16 tot 21% van de mensen met PMR ook RCA hebben,
en 40 tot 60% van de mensen met RCA ook PMR hebben.

De hoeksteen van de behandeling van PMR bestaat uit prednison of andere
middelen van dezelfde klasse (corticosteroïden). Echter reageert een derde tot
bijna de helft van de patiënten met PMR niet voldoende op behandeling met
prednison. Minder dan de helft van de patiënten bereikt een prednison-vrije
remissie binnen 2 jaar. Tegelijkertijd zorgen deze middelen in ruim de helft
van de patiënten voor bijwerkingen welke een flinke impact kunnen hebben.
Vanwege deze nadelen is het belangrijk om een alternatieve behandeling te
vinden voor PMR. Een aantal middelen dat al gebruikt wordt voor de behandeling
van reumatoïde artritis zou hiervoor in aanmerking kunnen komen.

Een van de middelen die mogelijk van waarde kunnen zijn voor de behandeling van
PMR is rituximab. Dit medicijn remt de B-cellen in het lichaam en gaat zo de
ontsteking tegen. Bij reumatoïde artritis (RA) * een vorm van ontstekingsreuma
- wordt dit middel al jarenlang gebruikt en is het aangetoond dat het goed
werkt en veilig is. Bij PMR is in eerdere studies gevonden dat er verstoringen
in de B-cellen optreden. Verder zijn ook bij een klein aantal patiënten ziektes
die sterk op PMR lijken (onder andere het eerder genoemde RCA) succesvol
behandeld met rituximab. Om deze redenen willen wij onderzoeken of rituximab
ook werkzaam is bij de behandeling van PMR.

Onderzoeken of behandeling met 1* 1000 mg rituximab werkzaam is bij patiënten
met PMR

Voor dit onderzoek zijn 40 patiënten nodig, die pas net een diagnose PMR hebben
gekregen en die voldoen aan de internationale criteria voor PMR. Alle
deelnemende patiënten krijgen dezelfde behandeling: bij de start van de studie
een infuus met 1* 1000 mg rituximab zoals dat ook voor reumatoïde artritis
wordt gegeven, en tijdens de eerste 4 weken van de studie ook 15mg prednison
omdat het effect van rituximab pas iets later optreedt. Na 4 weken wordt de
dosering prednison afgebouwd volgens een versneld schema zodat de deelnemers op
16 weken geen prednison meer gebruiken. Op 20 weken na het toedienen van
rituximab kijken we dan hoeveel van de deelnemers zonder gebruik van prednison
nog een lage ziekteactiviteit hebben.

Om mee te kunnen doen moeten patiënten aan een aantal criteria voldoen:
deelnemers moeten ouder dan 18 jaar zijn, een diagnose PMR volgens de
internationale criteria die gemaakt is in de laatste 4 weken hebben, en veilig
gebruik kunnen maken van de onderzoekmedicatie (ze mogen hier bijvoorbeeld niet
allergisch of overgevoelig voor zijn).

Patiënten die al medicatie gebruiken die het onderzoek kunnen verstoren (bijv.
andere reumamedicatie), die ook een (reumatische) ziekte hebben die het
onderzoek kan verstoren, die het onderzoek niet kunnen volbrengen (bijv. door
verhuizing of levensverwachting), waarbij de uitkomsten niet gemeten kunnen
worden (bijv. door taalbarrière), of die geen toestemming geven zullen niet mee
doen.

Alle patiënten die mee doen zullen gedurende 20 weken gevolgd worden, met
bezoeken op 0, 2, 6, 10, 16 en 20 weken en extra bezoeken wanneer dat nodig is
en wanneer een patiënt daar om vraagt. Bij elk bezoek zal de ziekteactiviteit
gemeten worden en worden een aantal vragenlijsten afgenomen. Ook vragen we
patiënten bij het begin van de studie en bij elk gepland bezoek een extra
buisje bloed af te staan ten behoeve van het onderzoek.

Alle patiënten krijgen 1 * 1000 mg rituximab en een versneld afbouwschema van prednison.

In de dagelijkse praktijk monitoren reumatologen hun patiënten elke twee, drie
of zes maanden. Tijdens deze reguliere visites worden de klachten uitgevraagd
en bloedonderzoek verricht. In deze studie worden patiënten na de
inclusie/baseline visite gezien op week 2, 6, 10, 16 en 20. Op baseline worden
demografische gegevens, medische voorgeschiedenis, ziekte kenmerken uitgevraagd
en lichamelijk onderzoek verricht. Daarnaast wordt een thoraxfoto gemaakt (dit
gebeurt ook bij reguliere visites) en zal echografie van de schouders en heupen
worden verricht. bij elke visite zal bloed worden afgenomen en daarnaast worden
patiënten gevraagd enkele korte vragenlijsten in te vullen aangaande de
functionaliteit en kwaliteit van leven (HAQ-DI, SF-36, EQ5D-5L, transition
question, PASS question). Bij elke visite zal ook gevraagd worden naar het
gebruik van medicatie en eventueel ondervonden bijwerkingen hiervan. De totale
extra tijd per patiënt zal 1 uur voor de baseline visite zijn en 15 minuten per
visite. Dit komt neer op 2:15 uren in totaal (reistijd geëxcludeerd). Risico's
bij deelname aan deze studie zijn de kans op een tijdelijke verergering van
ziekte activiteit vanwege het versnelde afbouwschema van prednison. Echter
patiënten krijgen goede instructies om eerder contact op te nemen indien dit
gebeurt en zullen dan een ophoging krijgen van de prednison waarna dit
langzamer zal worden afgebouwd. Daarnaast zijn er voordelen verbonden bij
deelname aan deze studie. Indien rituximab effectief blijkt, is de verwachting
dat patiënten sneller in prednison vrije remissie zijn, een lagere cumulatieve
prednison dosering gebruiken wat waarschijnlijk gepaard zal gaan met minder
prednison gerelateerde bijwerkingen. Concluderend: een kortere ziekte duur,
behandelduur en minder bijwerkingen.