De invloed van parodontitis apicalis op de concentratie van ontstekingsmediatoren in perifeer bloedplasma en de functionele profilering van wortelkanaalinfecties.

Zelfs in gezonde subjecten is enige mate van een chronische lagegraad
ontsteking meetbaar en aangenomen wordt dat hoe lager de concentraties
ontstekingsmediatoren bij de chronische lagegraad ontsteking des te gezonder is
het subject. Daarmee is de chronische lagegraad ontsteking van een indivu een
graadmeter voor de algehele gezondheid van dit individu. Of een mondontsteking
bijdraagt aan de algehele gezondheid is nog niet eerder onderzocht.
Tandvleesontstekingsmodellen of tandbederfmodellen vragen cooperatie en
gedragsaanpassingen van de proefpersonen en blijken daarom niet erg geschikt om
een causaal verband aan te tonen. Echter in 5% van de gebitselementen komt ook
een lokale ontsteking voor.
Parodontitis apicalis, of wortelpuntontsteking, is een ontstekingsreactie aan
de wortelpunt van een gebitselement op een infectie van het
wortelkanaalstelsel. Deze ontstekingsreactie gaat gepaard met verlies van
kaakbot en kan maanden tot jaren bestaan zonder duidelijke klachten. De
instandhouding van een ontstekingsreactie vereist een continue aanmaak van
ontstekingsmediatoren. Deze ontstekingsmediatoren kunnen terechtkomen in de
bloedcirculatie en elders in het lichaam een lichte graad van ontsteking
opwekken. Multimorbiditeit bij bestaande ontstekingen is in andere
onderzoeksgebieden al beschreven. Doorgaans lost de kaakontsteking op na het
grondig reinigen en desinfecteren van het wortelkanaalstelsel. Vaak echter
leidt een behandeling van wortelkanalen niet tot de gewenste genezing van
parodontitis apicalis. Dan bestaat de vraag of een chronische parodontitis
apicalis kan worden gedoogd wanneer er geen symptomen zijn. Tot nu toe is het
niet duidelijk of een chronische parodontitis apicalis (of andere mondinfectie)
een oorzakelijk effect heeft op de algehele gezondheid.
Hoe kan parodontitis apicalis bijdragen aan de algehele gezondheid? Naast de
gebruikelijke ontstekingsreactie op weefselschade of microbiele infectie
bestaat er nog een ander type ontsteking. Deze wordt geinduceerd na grote
schommelingen in de normale fysiologie en wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld,
overgewicht, topsport, stress, vermoeiheid etc. Deze chronische lagegraads
chronische ontsteking kan zelfs worden gemeten in ogenschijnlijk gezonde
personen. Een lokale ontsteking als een mondontsteking is een actieve proces en
ontstekingsmediatoren voor en van een lokale ontsteking kunnen in de periferie
worden gedetecteerd. Op deze manier worden gezonde personen een beetje minder
gezond. Uit histologiestudies is bekend geworden dat de parodontitis apicalis
lesie zich kan uitbreiden in spongieus bot zonder daarbij de bottrabekels te
verwoesten. Ook is bekend dat veel bot moet zijn geresorbeerd voordat de laesie
zichtbaar is op een rontgenfoto omdat het corticale bot van boven- en onderkaak
onderliggende botdefecten kan maskeren. Daarom bestaat het vermoeden dat wat
een klein defect lijkt op een rontgenfoto, toch meetbaar is in perifeer
bloedplasma.
De wortelkanaalinfectie is polymicrobieel. Tijdens deze studie worden de
infecties onderzocht met moleculair biologische technieken. Onbekend zijn de
gevolgen van verschillende typen infecties op de ontstekingsreactie en de
genezing van parodontitis apicalis. Ook is het noodzakelijk dat de huidige
behandelstrategieën worden geoptimaliseerd.
Tot slot, de diagnose parodontitis apicalis kan moeilijk te stellen zijn omdat
het ontstekingsproces in ingebed in kaakbot. Klinische tekenen van een
wortelpuntontsteking kunnen ontbreken en intra-orale röntgenopnames zijn met
een sensitiviteit van 52% weinig accuraat. Cone-beam computertomografie (CBCT)
opnames zijn meer gevoelig, maar door de hoge stralenbelasting is een
routinematig gebruik van CBCT niet gerechtvaardigd. Er is in de tandheelkundige
praktijk dus behoefte aan een extra diagnostisch hulpmiddel. In deze studie
gaan we op zoek naar clusters en patronen van ontstekingsmediatoren voor en na
de behandeling van parodontitis apicalis. Biomarkers kunnen wellicht in de
toekomst gaan fungeren als een diagnostisch instrument.

Eerste doelen van het onderzoek zijn (I) om de invloed van een kaakontsteking
op de algehele gezondheid te onderzoeken en om (ii) de metagenoom van
wortelkanaalinfecties te karakteriseren.
Bovendien wordt gezocht naar klusters en of patronen in ontstekingsmediatoren
die typerend zijn voor een wortelpuntontsteking.

In volwassenen met een enkel gebitselement met parodontitis apicalis waarvan
het behoud niet meer mogelijk of gewenst is wordt de parodontitis apicalis
behandeld door middel van extractie van het aangedane gebitselement. Immers,
parodontitis apicalis is een reactie op een infectie in een gebitselement. Door
rigoureuze eliminatie van deze infectie zal de parodontitis apicalis genezen.
De geëxtraheerde gebitselementen worden verzameld en de infectie wordt
onderzocht. Op 6 tijdstippen, 3 pre-en 3 post-operatief worden perifere
bloedmonsters afgenomen. De plasmatiter van 22 ontstekingsmediatoren bepaald.
De titerwaarden worden per subject afhankelijk statistisch getest. De
wortelkanaalinfectie wordt met moleculair biologische technieken geanalyseerd.

Subject wordt gevraagd om vragenlijsten betreffende de medische anamnese en de
tandheelkundige anamnese in te vullen. Subject ondergaat een intra-oral
onderzoek evt. aangevuld met intra-oraal röntgenonderzoek indien geen recente
intra-orale röntgenopnames aanwezig zijn. Subject wordt gevraagd om het
geëxtraheerde gebitselement te doneren en om zesmaal bloed af te staan. Dit
bloed wordt via een venapunctie verkregen tijdens 6 verschillende bezoeken
gedurende 20 weken. Drie van deze bezoeken vallen buiten de reguliere
behandeling. De belasting wordt ingeschat als middelzwaar omdat subject wordt
gevraagd om de praktijk driemaal extra te bezoeken. Voorts kan zesmaal een
venapunctie als belastend worden ervaren. De risico's van venapunctie zijn
gering.