Het effect van verworven hersendysfunctie op visueel-motorische integratie bij kinderen na kritisch ziek zijn als pasgeborene

Kritisch zieke pasgeborenen kunnen - ook wanneer ze op tijd geboren zijn en
wanneer de hersenen in aanleg normaal zijn - op de lange termijn problemen
hebben met hun mentale en motorische ontwikkeling. Recentelijk is aangetoond
dat kinderen, die als baby ernstig ziek waren en/of een operatie ondergingen,
op schoolleeftijd vaker problemen hebben met balvaardigheden. Er lijkt bij hen
sprake te zijn van een vorm van verworven hersendysfunctie als gevolg van het
kritisch ziek zijn, de behandeling op de intensive care en de noodzaak tot
operatieve ingrepen in de eerste levensfase. Op basis van thans beschikbare
literatuur over lange termijn uitkomsten na kritisch ziek zijn als pasgeborene,
is onze hypothese is dat bij deze kinderen de verworven hersendysfunctie onder
andere leidt tot problemen bij het omzetten van visuele informatie
(bijvoorbeeld het vaststellen van positie en snelheid van de bal) in een
gerichte motorische handeling (namelijk een gecoördineerde oog en handbeweging
uitvoeren voor het vangen van de bal). Dit proces in de hersenen wordt visueel
motorische integratie (VMI) genoemd.

Hebben kinderen in de leeftijd van 9-16 jaar met verworven hersendysfunctie
gedurende de eerste levensmaanden als gevolg van kritisch ziek zijn problemen
met visueel-motorische integratie? Zo ja, om welke visueel-motorische tekorten
gaat het en op welke specifieke domeinen moet eventuele interventie gericht
zijn?

Observationele studie met deelnemers en controles

Er zijn recentelijk technieken beschikbaar om de kwaliteit van
visueel-motorische integratie te meten. Deze nieuwe technieken bieden de
mogelijkheid om de efficiëntie van het uitvoeren van verschillende deelaspecten
van het vangen van een bal op een kwantitatieve manier te testen. Echter, goede
normwaarden voor kinderen zijn nog niet beschikbaar voor deze specifieke
onderzoeken. Om deze reden achten wij het van belang om niet alleen de
patiëntengroepen te onderzoeken maar ook gezonde controles. Voor interpretatie
van de onderzoeksresultaten is het belangrijk het gezichtsvermogen als
verstorende (confounding) factor te evalueren. Een afwijkende
refractieafwijking of een stoornis in het binoculaire (met beide ogen) zien
-ontstaan door een ontwikkelingsstoornis- kan een onscherp beeld of een
vertraagd waarnemen van een beeld veroorzaken. Uit eigen ervaring is ons bekend
dat door kinderen het ondergaan van neuropsychologische, motorische en
eyetracking onderzoeken over het algemeen eerder als leuk dan als vervelend
wordt ervaren.
Belasting bestaat uit investering van tijd (inclusief reistijd zal dit voor
zowel de kinderen als ouders een volledige werkdag zijn), het invullen van
vragenlijsten door ouders (in wachttijd tijdens de onderzoeken van de
kinderen), en het gebruik van oogdruppels voorafgaand aan het diagnostisch
oogheelkundig onderzoek. Toediening van het cycloplegium cyclopentolaat 1% kan
mogelijk worden gevoeld bij het druppelen van de vloeistof in de ogen en de
kinderen kunnen voorbijgaande visusproblemen hebben als gevolg van
accomodatieproblemen (beschreven bij 1-10% volgens het Farmacotherapeutisch
Kompas). Er is zeer geringe kans op het ontwikkelen van een verhoogde
intraoculaire druk (beschreven bij 0,1-1% volgens het Farmacotherapeutisch
Kompas). De procedure van het toedienen van een cycloplegium is een routine
procedure bij diagnostisch oogonderzoek en zal worden uitgevoerd door deskundig
personeel dat ervaring heeft met dit type handelingen en het aansluitende
oogheelkundig onderzoek bij kinderen. De belasting zal hierdoor minimaal zijn
en weegt op tegen de mogelijke voordelen, namelijk inzicht in
visueel-motorische integratie waarvoor - op termijn - mogelijk specifieke
interventie kan worden geboden. Een standaard interventie is momenteel voor
deze groep kinderen niet beschikbaar maar als er tijdens het onderzoek
afwijkingen worden vastgesteld die kunnen worden verbeterd met gerichte
interventie (denk bijvoorbeeld aan oogheelkundige afwijkingen) dan zal de
deelnemer verwezen worden voor verdere behandeling. In die gevallen heeft de
deelnemer zelf baat bij deelname aan het onderzoek.

Het is zowel voor deze specifieke patiëntenpopulatie maar ook voor kinderen in
andere risicogroepen van groot belang om op jonge leeftijd onderzoek te doen
naar de kwaliteit van visueel-motorische integratie door middel van specifieke
oog-handtaken. Beperkingen op dit gebied zijn namelijk niet alleen van invloed
op balvaardigheden (en derhalve op succes bij vrijetijdsbesteding en sporten),
maar hebben ook impact op andere situaties binnen het dagelijks leven waarbij
geanticipeerd moet worden op een bewegende en veranderende omgeving. Wanneer de
problematiek op jonge leeftijd ontdekt wordt, kan met specifieke revalidatie op
oogheelkundig gebied en/of het gebied van visueel-motorische integratie, tijdig
worden gestart. Dit onderzoek kan de basis vormen voor een vervolgonderzoek
naar een gerichte interventie die toekomstige patiënten kan helpen.