Veranderingen in functionele hersennetwerken als graadmeter voor diepe hersenstimulatie-afhankelijke cognitieve en psychiatrische bijwerkingen in de ziekte van Parkinson.

Diepe hersenstimulatie (DBS) van de nucleus subthalamicus (STN) is een
effectieve chirurgische interventie gericht tegen de motorische symptomen van
de ziekte van Parkinson (ZvP), maar het kan in tot wel 25% van de patiënten
leiden tot negatieve cognitieve en psychiatrische bijwerkingen. De elektrodes
worden gewoonlijk beiderzijds in de STN geplaatst. Elke elektrode heeft vier of
acht contactpunten. De klinische verbetering en bijwerkingen wisselen per
gestimuleerd contactpunt, maar de oorzaak hiervan is nog grotendeels
onbegrepen. Momenteel kan het nog maanden duren voordat de optimale DBS
instellingen middels *trial and error* worden bereikt. Stimulatie van de
wittestof banen rondom de STN lijken belangrijk te zijn voor de klinische
effecten van DBS. De relatie tussen een contactpunt en een wittestof baan, de
stimulatie locatie, kan weergegeven worden middels Diffusion Tensor Imaging
(DTI). Magnetoencefalografie (MEG, het meten van magnetische velden die
gerelateerd zijn aan hersen activiteit) kan gebruikt worden om stimulatie
locatie- afhankelijke functionele netwerken te karakteriseren, die vervolgens
met de bijwerkingen en klinische effecten gecorreleerd kunnen worden. De
combinatie van contactpunt-specifieke functionele en structurele netwerk
karakteristieken kan gebruikt worden om stimulatie locaties die leiden tot
bijwerkingen te identificeren. Dit zou de klinische uitkomst van de DBS kunnen
verbeteren, omdat dit kan leiden tot een betere DBS elektrode plaatsing en
contactpunt selectie voor stimulatie.

a) Identificeren van stimulatie locatie-specifieke functionele en structurele
hersennetwerk karakteristieken in patiënten met ZvP en STN-DBS.
b) Patiënt-specifieke stimulatie locatie-afhankelijke functionele netwerk
veranderingen correleren aan maten van cognitieve en psychiatrische
bijwerkingen.

Deze exploratieve studie is een observationele, cross-sectionele studie, waarin
middels MEG stimulatie locatie-afhankelijke functionele hersennetwerken
gekarakteriseerd worden. Deze functionele hersennetwerken zullen verkregen
worden door om beurten de individuele stimulatie locaties te stimuleren. Dit
zal gecombineerd worden met klinische data uit het Academisch Medisch Centrum
(AMC), waar patiënten de STN DBS plaatsing ondergaan hebben. In het kader van
standaard klinische zorg hebben de patiënten reeds beeldvorming en evaluatie
van cognitieve bijwerkingen ondergaan, zowel voor als na DBS plaatsing. Vóór
DBS plaatsing vindt beoordeling van psychiatrische symptomen reeds plaats.
Psychiatrische symptomen na DBS-plaatsing zullen in deze studie middels
vragenlijsten tijdens het studie bezoek (MEG metingen in het VUmc) beoordeeld
worden.

MEG metingen zijn niet-invasief, pijnloos en de risico*s zijn verwaarloosbaar.
Op basis van de literatuur en onze eigen ervaring in een pilot studie, kunnen
wij stellen dat MEG metingen tijdens DBS een veilige procedure is. Deelnemers
aan het onderzoek zullen één extra bezoek aan het VUmc maken in het kader van
de studie. Het veranderen van DBS-instellingen binnen de limieten die staan in
het DBS-paspoort van de deelnemer is een risicoloze procedure. Voorts,
aangezien deelnemers tijdens het MEG onderzoek op een comfortabel bed liggen,
verwachten wij hierbij geen onacceptabele motorische symptomen.
Hoewel deelnemers niet direct profiteren van deze exploratieve studie, zouden
de resultaten hiervan kunnen leiden tot een beter begrip van de pathofysiologie
onderliggend aan DBS-gerelateerde cognitieve en psychiatrische bijwerkingen bij
de ZvP. De mogelijke voordelen van dit onderzoek op maatschappelijke schaal
zijn aanzienlijk, aangezien de kennis verkregen in het kader van deze studie
zou kunnen leiden tot een nog betere planning van de plaatsing van de
DBS-elektrodes en betere selectie van contactpunten voor stimulatie. Zodoende
zal dit de klinische uitkomst van deze frequent toegepaste behandeling
aanzienlijk verbeteren.