Vaststellen van normatieve waarden voor slikkracht en timing in de ziekenhuispopulatie

Orofaryngeale dysfagie (OD) wordt gedefinieerd als moeilijk en/of *gestoord*
slikken van voedsel (halfvast of vast), vloeistoffen of beiden en is een risico
voor het ontwikkelen van malnutritie, dehydratie en *community acquired
pneumonia* (CAP). Dit is een longenontsteking, die een patiënt buiten het
ziekenhuis heeft opgelopen.
Bij patiënten in het ziekenhuis wordt OD geassocieerd met een langer verblijf
in het ziekenhuis, een verhoogd risico op pneumonie, reïntubatie of de dood.
Hiermee wordt er een aanzienlijke last gelegd op het welzijn van de patiënt en
op de gezondheidszorgkosten.
Ondanks een groeiend bewustzijn van OD zijn er nog veel dingen onbekend op het
gebied van prevalentie, incidentie, pathofysiologie, diagnostiek en
behandelopties. Er zijn maar weinig studies die de prevalentie van OD bij
patiënten in het ziekenhuis hebben gerapporteerd. De weinige studies die hier
onderzoek naar hebben gedaan, rapporteren een algehele prevalentie van OD
variërend van 5% tot zelfs 75% bij oudere patiënten bekend met een CAP.
Er bestaat een significante variabiliteit in de middelen die gebruikt worden om
dysfagie objectief vast te stellen en te meten, variërend van screenings die
aan het bed kunnen worden uitgevoerd, zoals de Eating Assessment Tool (EAT-10)
en de Volume-Viscosity Swallow test tot de hoog sensitieve en specifieke maar
invasieve videofluoroscopie (VFS) en de Fiberoptic Endoscopic Evaluation of
Swallowing (FEES).
Er is recent een non-invasieve methode ontwikkeld, waarbij oppervlakte
elektromyografie (sEMG) signalen worden gebruikt om de slikfunctie te
beschrijven. Tijdens slikken worden er meer dan 25 spierparen gebruikt. sEMG is
een niet-invasieve methode om spieractiviteitspatronen van spieren tijdens het
slikken te meten. De sEMG signalen kunnen bij individuele patiënten worden
gebruikt om veranderingen in de slikfunctie te evalueren en kunnen daarnaast
fungeren als non-invasieve maar sensitieve methode om de slikfunctie te
beschrijven. Er kan echter geen duidelijke relatie tussen dysfagie en de
piekniveaus worden aangetoond, hoewel de veranderingen in piekniveaus tussen de
start en het einde van een slikoefening niet zijn geëvalueerd, noch de timing
van de slikactiviteit.
sEMG is een hulpmiddel om de slikfunctie bij patiënten met OD te verbeteren.
sEMG is een intuïtieve, interactieve manier die biofeedback gebruikt en zo
mensen met OD helpt om slikoefeningen nauwkeuriger uit te voeren. sEMG is een
vrij nieuwe interventiemethode die door logopedisten wordt gebruikt.
Slikoefeningen met sEMG kunnen de slikfunctie en daarmee de kwaliteit van leven
bij mensen met OD verbeteren.
Om sEMG-programmas optimaal te kunnen gebruiken in de revalidatie van OD in
ziekenhuizen, is het van essentieel belang om sEMG-waarden op individueel- en
op groepsniveau te begrijpen. Om deze reden zouden sEMG programma's
normaalwaarden moeten aanleveren van slik kenmerken (bijvoorbeeld slikkracht-
en timing).
Kenmerken van sEMG-waarden van mensen met en zonder OD moeten bekend zijn om de
slikkracht en sliktiming van beide groepen met elkaar te kunnen vergelijken.
Daardoor kunnen artsen beoordelen 1) hoe afwijkend het slikpatroon van de
persoon met OD is in vergelijking met mensen op dezelfde leeftijd zonder OD 2)
op welk moment de slikactie nauwkeurig genoeg is en de behandeling kan worden
gestopt. In bestaande screeningsinstrumenten (bijvoorbeeld EAT-10, V-VST) kan
het risico van OD worden gedetecteerd, maar er kan geen objectieve informatie
over slikkracht en -timing uit worden afgeleid. Het verstrekken van deze
objectieve slikkenmerken stelt logopedisten in staat om adequate behandeldoelen
op te stellen.

Het doel van deze studie is om normaalwaarden voor de sEMG slikfunctie vast te
stellen.
Deze data geeft logopedisten, die sEMG voor klinische- en onderzoeksdoeleinden
gebruiken, een vollediger begrip en betere interpretatie van hun resultaten.
Individuele resultaten m.b.t. de veranderingen in de slikfunctie worden
geplaatst binnen de context van normaalwaarden, die bijdragen aan de kwaliteit
van dysfagiezorg in ziekenhuizen. In 2017 is in Gelre Ziekenhuis Apeldoorn
gelijkaardige data verzameld. Het is de bedoeling data van beide ziekenhuizen
samen te voegen om zodoende een representatieve database voor normaalwaardes
van slikken te kunnen inrichten.

Doelstelling
1) Vaststellen van normaalwaarden voor slikkracht en timing in de
ziekenhuispopulatie d.m.v. sEMG metingen.

Prospectieve, observationele, monocenter studie.

De sEMG-meting met Rephagia duurt in totaal 10 tot 15 minuten, afhankelijk van
de mogelijkheden van de patiënt. Het gehele protocol (EAT-10, V-VST en sEMG)
duurt 20 minuten met een maximum van 30 minuten voor de patiënt te voltooien.
Op elk moment kan een pauze worden genomen of kan de meting volledig worden
gestopt als dit de wens van de patiënt is. Hoewel deze meting op een geschikt
tijdstip voor de patiënt met het verplegend personeel wordt gepland, zal deze
meting worden gestopt in het geval van acute zorg of familiebezoek. Als de
patiënten graag doorgaan op een ander tijdstip, wordt er een nieuwe afspraak
gepland. Als de meting tijdens een specifiek onderdeel wordt gestopt, wordt de
volgende keer met dit deel verder gegaan. Reeds verzamelde gegevens worden niet
herhaald.
Er zijn geen verwachte risico's voor de deelname aan dit onderzoek. Zeer
kwetsbare of risico-patiënten voor OD worden van tevoren uitgesloten. Bepaalde
ziektes die het slikvermogen kunnen beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld extreme
verkoudheid of griep, maken ook deel uit van de exclusiecriteria.
Patiënten kunnen zich in water verslikken. Verslikken in water is niet prettig,
maar is op zichzelf niet gevaarlijk en kan spontaan optreden bij slikken.
Verslikken in andere voedingsmiddelen of vloeistoffen dan water is
schadelijker, daarom wordt voor dit protocol strikt gebruik gemaakt van water
en wordt slechts een kleine bolus (maximaal 20 ml) aangeboden. Onderzoekers
zijn getraind in het behandelen van verslikken in water en medisch personeel is
in de buurt.
De plaatsing van de sensor op de keel kan een beetje raar aanvoelen, maar is
veilig en tot dusverre in eerdere studies zoals in het ziekenhuis van Gelre
zijn er geen klachten opgetreden. In geval van overgevoelige huid of wonden in
dat gebied van de keel, zullen patiënten worden uitgesloten.
Omdat van patiënten wordt verwacht dat ze tijdens de meting vaak slikken, kan
vermoeidheid optreden. In geval van vermoeidheid kan een pauze worden genomen
of kan de meting volledig worden gestopt. In de studie in het ziekenhuis van
Gelre werd vermoeidheid niet gemeld als een veel voorkomende bijwerking van het
onderzoek.