SAFE: een zelfhulp eHealth interventie ter ondersteuning voor vrouwen die blootgesteld zijn aan partnergeweld.

Partnergeweld, of Intimate Partner Violence (IPV) is elk fysiek, psychisch,
seksueel of economisch geweld dat plaatsvindt tussen huidige of voormalige
partners. Het is wereldwijd een groot gezondheidsprobleem sterk beïnvloed door
Gender aspecten: in verreweg de meeste gevallen gaat het om geweld tussen man
en vrouw, waarbij de vrouw het slachtoffer is. Het is een van de thema*s
aangewezen door ZonMW in de kennisagenda Gender&Gezondheid. Een op de drie
vrouwen in Nederland is (ooit) slachtoffer van partnergeweld. Vrouwelijke
slachtoffers van geweld hebben een verhoogd risico op depressie,
angststoornissen en andere psychische en (onverklaarde) lichamelijke klachten.
Kinderen van deze vrouwen zijn getuige van het geweld en daardoor ook
slachtoffer: ze hebben een kans van een op drie om later hetzij dader hetzij
slachtoffer
te worden van geweld.
Er zijn binnen de gezondheidszorg weinig effectieve interventies aanwezig voor
vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld. Vrouwen ervaren barrières om het
geweld met iemand te bespreken of om hulp te vragen. Ze voelen zich niet op hun
gemak, denken dat het probleem niet ernstig genoeg is en maken zich zorgen over
de gevolgen zoals hun veiligheid bij het openbaar maken van het geweld.
eHealth wint als een nieuwe vorm van therapie steeds meer terrein met in de
laatste jaren toenemende bewijzen van effectiviteit. Het is laagdrempelig en
toegankelijk vanuit iedere plaats en op elk tijdstip. Het zorgt bovendien voor
anonimiteit en een gevoel van veiligheid. In Nederland heeft bijna 100% van
alle mensen, ook uit minderheidsgroepen, toegang tot internet. Dit maakt een
eHealth methode geschikt voor vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld.
SAFE is een project waarbij slachtoffers van partnergeweld, onderzoekers en
experts samenwerken om een eHealth interventie te ontwikkelen voor deze
slachtoffers. SAFE stelt zichzelf tot doel om een zelfhulp eHealth interventie
te ontwikkelen én te testen voor vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld.
Het doel van deze interventie is om het bewustzijn van deze vrouwen dat hun
leefsituatie ongezond is te verhogen en hen te ondersteunen bij het maken van
keuzes in het veranderen daarvan. SAFE werkt samen met een organisatie die
vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld steunt en maakt gebruik van de
materialen van expertisecentrum Pharos om de interventie zo toegankelijk
mogelijk te maken voor de doelgroep. De toegang is gratis.
Onze hypothese is dat SAFE leidt tot een toename van het besef dat hun
leefsituatie ongezond is met mogelijkheden tot verandering, een vergroting van
ervaren steun en daadkracht, een vermindering van symptomen van depressie en
angst, en tot het zoeken van directe hulp.

Het doel is om een online zelfhulp interventie op te zetten om bewustzijn en
besluitvorming te verbeteren bij vrouwen die blootgesteld zijn aan
partnergeweld. Onze hypothese is dat het gebruik van SAFE zal leiden tot een
groter bewustzijn van de ongezonde leefsituatie en de mogelijkheden om dit te
veranderen, een hogere mate van self-efficacy (zelfredzaamheid) en ervaren
steun, een vermindering van (mentale) gezondheidsproblemen zoals angst en
depressie, en op de persoon afgestemde veranderingen in de gewelddadige
leefsituatie.

Het project bestaat uit 1: de ontwikkeling van SAFE, gebaseerd op de ervaringen
van slachtoffers, experts, vergelijkbare eHealth interventies en literatuur; 2:
een RCT om de effectiviteit van SAFE te meten; en 3: een proces evaluatie van
SAFE om meer inzicht te krijgen in gebruik, de belemmerende en faciliterende
factoren voor implementatie en de subjectieve effectiviteit zoals ervaren door
de gebruikers.
Op dit moment verwachten we dat SAFE een volledige zelf ondersteunende
interventie zal zijn. We gaan uit van vier modules:
1. Informatie over partnergeweld (en daarmee bewustzijn verhogen); 2. De
sociale omgeving in kaart brengen (en daarmee ervaren steun verhogen of
ontdekken); 3. Daadkracht verhogen door het aanleren van probleem oplossende
technieken en 4. Informatie over professionele hulp. Binnen de modules kunnen
verschillende methodes gebruikt worden, zoals informatie, opdrachten, testen,
levensverhalen en verhalen van andere slachtoffers. Een forum of chat kunnen
steun geven. Een nooduitgang en instructies over de veiligheid worden
toegevoegd.
De implementatie van SAFE is gewaarborgd in zowel het onderzoek (haalbaarheid,
proces evaluatie), als het onderzoeksteam (brede kennis en ervaring in het
implementeren van interventies), als ook de samenwerking met stichting Zijweg
en stichting Back on Track.

De onderzoeksvragen zijn als volgt:
1. Wat zijn de hoofdelementen van SAFE, een eHealth interventie voor vrouwen
die blootgesteld zijn aan partnergeweld, volgens slachtoffers en experts?
2. Is SAFE een effectieve interventie om bewustzijn, zelfredzaamheid en ervaren
steun te vergroten?
3. Is SAFE een effectieve interventie om (mentale) gezondheidsproblemen te
verminderen bij vrouwen die zijn blootgesteld aan partnergeweld?
4. Leidt SAFE tot veranderingen met betrekking tot hun gewelddadige
leefsituatie?
5. Is SAFE een praktisch hulpmiddel om zorg te leveren aan vrouwen die
blootgesteld zijn aan partnergeweld?

Interview studie: De participanten nemen deel aan semi-gestructureerde
interviews, er wordt gebruik gemaakt van een interviewgids die gebaseerd is op
literatuur en opinies van experts. De audio van de interviews wordt opgenomen
met toestemming van de geïnterviewde. Interviews duren 45 tot 60 minuten. De
opgenomen interviews worden verbatim uitgetypt en gemaild naar de participanten
(met toestemming) voor een 'member check'.

Een RCT met parallelle controlegroep (SAFE vs. minimale interventie).
Voor de ontwikkeling van SAFE worden vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld
met behulp van een organisatie die vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld
steunt, benaderd om deel te nemen aan twee bijeenkomsten. Er wordt aan de
participanten gevraagd om feedback te geven op de pilotversie van SAFE met
betrekking tot faciliterende en hinderende factoren. Ze vullen eveneens een Web
Evaluation Questionnaire en de checklist 'toegankelijke informatie' in. Bij de
tweede bijeenkomst worden de bevindingen en mogelijke veranderingen voor de
interventie besproken om tot de uiteindelijke inhoud van SAFE te komen.
Participanten die zich registeren voor de interventie vullen baseline
vragenlijsten in (T0). Participanten worden gerandomiseerd door een computer.
De helft van de participanten neemt deel aan de interventie SAFE, de andere
helft van de participanten neemt deel aan de minimale interventie. Er zijn
meetmomenten op 0 maanden (T0, baseline), op 3 maanden (T1), op 6 maanden (T2)
en op 12 maanden (T3). Daarnaast vullen participanten 2 korten vragenlijsten in
na elke module (VAS). De data bestaat uit online zelfrapportage.

Procesevaluatie: Aan participanten van de RCT die alle follow-up vragenlijsten
hebben voltooid, wordt gevraagd of zij deel willen nemen aan
semi-gestructureerde interviews. De audio van de interviews wordt opgenomen en
verbatim uitgetypt.

We gaan uit van vier modules bij de interventie SAFE: 1. Informatie over partnergeweld (en daarmee bewustzijn verhogen); 2. De sociale omgeving in kaart brengen (en daarmee ervaren steun verhogen of ontdekken); 3. Daadkracht verhogen door het aanleren van probleem oplossende technieken en 4. Informatie over professionele hulp. Binnen de modules kunnen verschillende methodes gebruikt worden, zoals informatie, opdrachten, testen, levensverhalen en verhalen van andere slachtoffers. Een forum of chat kunnen steun geven. Een nooduitgang en instructies over de veiligheid worden toegevoegd. Er zijn meetmomenten op 0 maanden (T0, baseline), op 3 maanden (T1), op 6 maanden (T2) en op 12 maanden (T3). Daarnaast vullen participanten 2 korten vragenlijsten in na elke module (VAS). De controlegroep krijgt de minimale interventie aangeboden waarbij alleen globale achtergrondinformatie wordt gegeven over partnergeweld en e-mailondersteuning bij noodgevallen.

We vragen de Commissie Mensgebonden Onderzoek van het RadboudUMC om deze studie
te beoordelen. We verwachten geen negatieve effecten van deelname aan SAFE en
daarom denken wij dat deze studie niet binnen de Wet medisch-wetenschappelijk
onderzoek met mensen (WMO) valt.