Gedragsactivatie voor depressieve jongeren

In Nederland is het percentage jongeren met een depressie tussen de 13 en de 18
jaar zo*n 3% (30.000 * 80.000 jongeren) (www.nji.nl). Het tijdig kunnen
herkennen en behandelen van deze stoornis is van groot belang gezien de
verstrekkende gevolgen van deze stoornis (Thapar et al., 2012).
Er zijn verschillende behandelvormen voor depressie. Uit een meta-analyse van
Zhou et al. (2015) blijkt dat IPT en CGT de meest effectieve behandelingen voor
depressie bij jongeren zijn. Deze therapieën bestaan uit verschillende
elementen. In een publicatie van Van Rooijen (2013) staat dat er geen eenduidig
beeld is over de werkzame elementen van de therapie, anders dan de algemeen
werkzame elementen (zoals goede behandelrelatie of het geven van
psycho-educatie).
Eén van de specifieke behandelcomponenten binnen de cognitieve gedragstherapie
is activering, welke wordt gedefinieerd als *het stimuleren om meer plezierige
activiteiten te ondernemen*. Uit onderzoek van David-Ferdon en Kaslow (2008)
blijkt dat activering en het stimuleren en monitoren van plezierige
activiteiten een werkzaam onderdeel is van de behandeling. Er is echter meer
onderzoek nodig om te kunnen bepalen of activering alleen voldoende is om de
depressieve klachten te verbeteren of dat dit alleen zijn werkzaamheid heeft
binnen een breder georiënteerde cognitieve gedragstherapie. In dit onderzoek
wordt onderzocht of alleen gedragsactivatie zorgt voor een verbetering van
depressieve klachten bij adolescenten. Dit onderzoek is de eerste in Nederland
die een protocol gebruikt welke zich alleen richt op gedragsactivatie bij
depressieve jongeren.

Primaire doel is om te onderzoeken of gedragsactivatie een positief effect
heeft op de ernst van depressieve symptomen bij adolescenten, welke wordt
gemeten met de PHQ-9 (Patient Health Questionnaire). Verder wordt er gekeken of
gedragsactivatie een positief effect heeft op de classificatie van een
depressieve stoornis, algemeen welzijn van de jongeren en de mate van angst die
een jongere ervaart.

- Toestemmingsformulieren worden getekend door deelnemer (en ouders,
afhankelijk van de leeftijd; tussen 12-16 is toestemming ouders nodig, ouder
dan 16 is alleen toestemming jongere voldoende) bij de intake
- Indien aanmelding voldoet aan inclusiecriteria en de toestemmingsformulieren
zijn getekend wordt participant ingedeeld door middel van randomisatie
(participanten worden via randomisatie toegewezen aan een baselineperiode,
variërend tussen de 2 en 6 weken. Hierna volgt een behandelfase van 8 weken. Na
afloop volgt er een post-treatment fase variërend tussen de 6 en 10 weken welke
afhankelijk is van de baselineperiode). Er zijn 5 verschillende design
mogelijkheden zijn waar een individu random aan wordt toegewezen (waarbij de
totale periode en het aantal behandelsessies gelijk is per participant en een
totaal van 20 meetmomenten/weken). Tijdens deze 20 weken wordt wekelijk de mate
van depressieve klachten gemeten. Daarnaast zijn er 3 extra meetmomenten (voor
de behandeling, na de behandeling en tijdens een follow-up 3 maanden na de
laatste behandelsessie) bestaande uit de M.I.N.I. KID sectie depressie (voor
classificatie van een depressieve stoornis), SDQ (Strength and Difficulties
Questionnaire, welke algemeen welzijn van de jongere meet) en de SCARED (Screen
for Child Anxiety Related Emotional Disorders, een vragenlijst die angst meet).

De studie onderzoekt een specifiek aangepast protocol, gebaseerd op het protocol gedragsactivatie voor volwassenen door Martell en collega's (2013). Het protocol richt zich op het doorbreken van vermijding en terugtrekken door meer positieve en belonende activiteiten te ondernemen. Voor deze studie hebben we toestemming gekregen van de onderzoekers om het protocol aan te passen voor adolescenten. Aanpassingen van het protocol zijn op basis van aanbevelingen van eerdere onderzoeken naar gedragsactivatie bij jongeren. Het protocol beslaat 8 sessies met een totaal van 45 minuten per sessie.

De belasting voor de jongere is minimaal. Het protocol is gericht op het
verhogen van de activiteiten, waarbij alleen gedrag wat functioneel of mogelijk
plezierig voor de participant wordt gestimuleerd. Het aantal vragenlijsten wat
voor deze studie ingevuld moet worden is tot het minimum beperkt, met een
maximum van 60 minuten. Participanten worden niet uitgesloten van behandeling,
indien de behandeling niet effectief blijkt te zijn krijgen participanten
binnen twee weken de reguliere behandeling aangeboden na de laatste sessie. De
risico's van het participeren in deze studie zijn verwaarloosbaar.