Vaders in Beeld: Video Feedback en Prenataal en Postnataal Ouderschap

Wij stellen hier een randomized controlled (RCT) trial met een between-subject
design voor in een belangrijke fase van ouderschap: de overgang naar het
krijgen van het eerste kind. Wij richten ons op 50% van de ouders die tot
recentelijk in onderzoek naar ouderschap verwaarloosd werd: vaders. In de
meeste westerse landen is de deelname van vaders aan het ouderschap over de
laatste decennia toegenomen. Maar hoewel de deelname van vaders aan de
opvoeding van kinderen in de meeste gezinnen nog steeds bescheiden is, betekent
dat niet dat de rol van de vader irrelevant is voor de ontwikkeling van het
kind (bijv. Kok et al., 2015; Ramchandani et al., 2005). In deze voorgestelde
studie zullen wij de effecten van een prenatale versie van de Video Feedback
Intervention to promote Positive Parenting (VIPP, Juffer et al., 2008) testen
bij mannen die voor het eerst vader zullen worden (VIPP-PRE). De VIPP
interventie is uitgebreid onderzocht in andere doelgroepen, zoals moeders, en
is effectief bevonden in het verbeteren van ouderlijke sensitiviteit (bijv.
toenemende bewustwording van subtiele signalen van het kind). De voorgestelde
studie zal onderzoeken of het zien van en het interacteren met het ongeboren
kind het vaderschap tijdens en na de zwangerschap ten goede komt.
Omdat het ouderschap wordt beïnvloed door hormonen en vice versa
(Apter-Levi et al., 2014; Atzil et al., 2012; Bick & Dozier, 2010; Feldman &
Bakermans-Kranenburg, 2017), zullen we de effecten van de VIPP-PRE op vaders
hormoonhuishouding, op het verwerken van baby signalen, op het ouderlijk gedrag
en op de kwantiteit (betrokkenheid) en de kwaliteit (sensitiviteit) van de
vader-kind interacties onderzoeken. Een speciale focus ligt op een dimensie van
het ouderschap die veel aandacht heeft gekregen in dieronderzoek, maar die,
ondanks zijn evolutionaire belang, weinig is onderzocht in mensen: de rol van
de ouder als beschermer.

In een randomized controlled trial zullen de volgende hypotheses getest worden:
1. De VIPP-PRE leidt tot een verandering in de hormonale, neuronale en
gedragsresponsen in reactie op baby stimuli en video clips die beogen
beschermend ouderlijk gedrag te ontlokken.
2. VIPP-PRE bevordert het ouderlijk gedrag van de vader in zowel de kwantiteit
(betrokkenheid) als de kwaliteit (sensitiviteit).
3. VIPP-PRE beïnvloedt de basale hormoonwaardes van de vader (nl oxytocine,
vasopressine, cortisol, estradiol en testosteron). Deze basale waardes mediëren
de effecten op neuraal- en gedragsniveau.

Secundaire doel:
Er zal worden onderzocht of, en hoe, de effecten van VIPP-PRE worden
gemodereerd door de ervaringen van de deelnemer uit zijn vroege kindertijd. Het
is bekend dat deze ervaringen het effect modereren van nasaal toegediende
oxytocine (Bakermans-Kranenburg & Van IJzendoorn, 2013). Echter, het is nog
niet bekend of dit modererend effect ook geldt voor endogeen geproduceerde
oxytocine.

De RCT bevat een experimentele groep en een controle groep. De RCT zal
plaatsvinden tijdens de zwangerschap (20-30 weken zwangerschap). De interventie
start 1-2 weken na een pretest. De eerste posttest volgt 1-2 weken na de
interventie en een follow-up 5-6 maanden later (kind is 8 weken oud).

De VIPP-PRE bestaat uit drie sessies die plaatsvinden tussen de 21e en 30e week van zwangerschap. Ouders worden bezocht door een >intervener> en een prenatale echoscopist. De sessies worden elke 1-2 weken gepland en duren elk ongeveer een uur. Vaders worden uitgenodigd om verbaal en via aanraking en massage van moeders buik te interacteren met de fetus. Het gedrag van de baby wordt zichtbaar gemaakt middels echo.

Er zijn geen risico's verbonden aan de gebruikte metingen. Er zijn geen
negatieve effecten gerapporteerd bij deelnemers die MRI scans hebben ondergaan.
De last die gepaard gaat met deelname (speekselmonsters leveren, drie bezoeken
aan het LUMC, drie interventiesessies, vragen via app en internet) is
goedgekeurd door de Toetsingscommisie Ethiek Pedagogische Wetenschappen (zie
ECPW2017-170). Het gebruik van niet-medische prenatale echo*s in deze studie
aan een strikt regelement onderhevig en wordt als veilig beschouwd.
Zodra we de neurobiologische achtergrond van ouderlijke sensitiviteit
en bescherming begrijpen, kunnen serieuze pogingen worden ondernomen om
ouderschap te verbeteren en de effecten van slecht ouderschap te verminderen.
Concluderend, het belang van de winsten die behaald zullen worden door de
uitvoering van dit onderzoek wegen zwaarder dan de minimale risico's die het
onderzoek met zich meebrengt.