Non-invasieve diagnose van non-alcoholische steatohepatits in patiënten met niet-alcoholische vetleverziekte middels markers en beeldvorming

Niet-alcoholische vetlever ziekte (NAFLD) is met 20-30% de meest prevalente
leverziekte in de Westerse samenleving en is in 50-100% geassocieerd met
overgewicht en obesitas. De meerderheid van de patiënten hebben simpele
leververvetting, in ongeveer 15-30% van de gevallen ontwikkelt een chronisch
inflammatoire status (leververvetting met ontsteking, niet-alcoholische
steatohepatitis;NASH). NASH leidt tot een toename in de morbiditeit en
mortaliteit om het leidt tot progressie naar fibrose, cirrose en in sommige
gevallen hepatocellulair carcinoom (HCC).
De term NAFLD omvat zowel simpele steatose als NASH. De meeste patiënten met
NAFLD hebben geen of slechts weinig aspecifieke symptomen. Hierdoor is er vaak
een stille progressie van de ziekte.
Het leverbiopt is momenteel de meest sensitieve test om NAFLD te diagnosticeren
en stadieren, het is de enige betrouwbare methode om het onderscheid tussen
simpele steatose en NASH te maken. Het leverbiopt is echter een kostbare en
invasieve procedure. Dit maakt het geen geschikte methode om grote groepen
mensen te screenen en op te volgen. Tevens worden hierdoor alleen mensen met
een hoog risico gebiopteerd, waardoor onderschatting van de NASH prevalentie en
onderbehandeling optreden. Met een stijgende incidentie van NAFLD en de
bijbehorende complicaties, is het van belang om een minder invasive methode te
vinden om dit onderscheid te kunnen maken, zowel het wetenschappelijk onderzoek
naar NAFLD als de kliniek zal hierbij gebaat zijn.

Het primaire doel van de studie is het identificeren van een non-invasieve
methode voor het diagnosticeren van NASH.
De secundaire doelen van het onderzoek zijn:
- Het identificeren van een associatie tussen onderzochte markers en de
ziekte ernst (steatose en/of fibrose graad).
- Het bepalen van het effect van een kortdurend laag calorisch dieet op
leververvetting en ontsteking in NAFLD/NASH

Geschikte kandidaten worden geincludeerd via de poli van het Zuyderland in
Heerlen, Catharina ziekenhuis in Eindhoven en het MUMC+ in Maastricht. Een deel
van de proefpersonen heeft reeds een leverbiopt ondergaan voor klinische
doeleinden. Verwacht wordt dat 75% van de deelnemers een biopt zal moeten
ondergaan voor studie doeleinden om het onderscheid tussen simpele steatose en
NASH te kunnen maken. In deze gevallen zal afname van het leverbiopt
gecombineerd worden met een operatieve ingreep (bariatrische ingreep of
cholecystectomie).

Daarnaast zullen bloed, ontlasting en uitademingslucht verzameld worden. Tevens
zal een FibroScan uitgevoerd worden. Daarnaast zullen lengte, gewicht, buik- en
heupomtrek gemeten worden.

De deelnemers die tijdens een bariatrische ingreep een leverbiopt ondergaan,
krijgen altijd als deel van de standaard klinische zorg een kortdurende laag
calorisch (CRASH) dieet voorgeschreven. Om het effect van dit dieet op
NAFLD/NASH te kunnen inschatten zal het meetmoment gepland worden voor de start
van het CRASH dieet en alle metingen herhaald worden op de dag van de operatie.
Voor en tijdens het CRASH dieet zullen deelnemers gevraagd worden om een
voedingsdagboek gedurende 3 dagen bij te houden.

De deelnemers die tijdens een bariatrische ingreep een leverbiopt ondergaan,
zullen uitgenodigd worden voor een follow-up visite 6 maanden na de operatie.
Omdat deze groep gewichtverlies, zal hun NAFLD verbeteren. HIerdoor is het
mogelijk om de verandering van markers en FibroScan over de tijd te meten. Een
routine postoperatieve controle vindt plaats 6 maanden na de operatie, om de
last voor de patiënt zo minimaal mogelijk te houden, zal de follow-up voor de
studie hiermee gecombineerd worden. De follow-up bestaat uit het verzamelen van
lichaamsmaterialen (uitademingslucht en bloed, ontlasting kan thuis verzameld
worden), het uitvoeren van lichamelijk onderzoek en de FibroScan.

De metingen, gegevens- en dataverzameling zal gepland worden in overleg met de
deelnemer. Indien mogelijk zullen afspraken gecombineerd worden met reguliere
controles.


Er zullen 3 buisjes bloed (21 ml) afgenomen worden in het kader van onderzoek.
Indien mogelijk wordt bloedafname gecombineerd met een reguliere bloedafname.
Aangezien de meeste deelnemers regelmatig op de poli komen, zijn standaard
lab-bepalingen reeds uitgevoerd in het kader van de kliniek. Indien dit niet
recent gebeurd is, zullen max. 4 buisjes (17.5 ml) bloed afgenomen worden om
deze bepalingen (o.a. cholesterol, levertesten) in het kader van de studie te
verrichten.
Een deel van de deelnemers zal een leverbiopt ondergaan in het kader van de
studie om het onderscheid tussen simpele steatose en NASH te kunnen maken. Om
de risico's tot het minimum te beperken zal deze procedure uitgevoerd worden
tijdens een operatie (bariatrische ingreep of cholecystectomie). Een mogelijk
complicatie van het leverbiopt is pijn. Doordat de deelnemer onder narcose is
als het biopt genomen wordt, zal de pijn tot het minimum beperkt worden. Een
andere complicatie is het optreden van een bloeding. Aangezien de chirurg de
mogelijkheid heeft om de biopsieplek grondig te inspecteren vóór, tijdens en na
afname van het biopt, wordt het risico op een bloeding tot het minimum beperkt.

De tijdsduur geassocieerd met deelname: 1 uur voor het studiebezoek voor het
verzamelen van de lichaamsmaterialen, uitvoeren van de FibroScan en lichamelijk
onderzoek (lengte/gewicht/buik-/heupomtrek). Het afnemen van een leverbiopt
duurt 10 minuten, dit gebeurt tijdens de operatie, waardoor de patiënt hier
niets van merkt. De observatie periode na het leverbiopt valt samen met de
post-operatieve observatieperiode. In de bariatriegroep, waar een pre-operatief
CRASH wordt voorgeschreven in de klinische setting, zullen deze metingen
herhaald worden op de dag van de operatie (1uur).
De follow-up visit na 6 maanden duurt ong. 1 uur en zal gebruikt worden voor
het verzamelen van lichaamsmaterialen (bloed en uitademingslucht, ontlasing kan
thuis verzameld worden), het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek en de
FibroScan (+CAP)
In de cholecystectomie groep wordt de totale belasting geschat op 1 uur en in
de bariatrie groep op maximaal 3 uur.

In het geval van een toevalsbevinding, kan de wetenschap van deze bevinding het
welzijn van de deelnemer negatief beïnvloeden. Echter, vroege detectie heeft
vaak een gunstige uitwerking op het ziekteverloop en maakt vroeg ingrijpen
mogelijk