Conditionering van cortisol en de psychofysiologische effecten daarvan

Er zijn aanwijzingen dat het mogelijk zou kunnen zijn om endogeen cortisol te
conditioneren, met psychofysiologische effecten tot gevolg. In een
pilotonderzoek voor het huidige onderzoek werden matige tot grote
effectgroottes gevonden voor geconditioneerde effecten op endogeen cortisol en
andere psychofysiologische uitkomsten. Als meer systematisch onderzoek in een
voldoende grote steekproef deze bevindingen zou bevestigen dan zou het vermogen
om cortisol te conditioneren nieuwe therapeutische mogelijkheden kunnen bieden.

Het onderzoeken van de effecten van conditionering met hydrocortison op
endogeen cortisol. Effecten van conditionering op endogeen cortisol in reactie
op een gevalideerde kortdurende psychosociale stress taak en andere
psychofysiologische uitkomsten worden eveneens geëxploreerd. Ook zal een
mogelijke invloed van het 5-HTTLPR genotype en eventueel andere genetische
varianten op het effect van conditionering worden geëxploreerd.

In aansluiting op eerdere conditioneringsstudies en het door de onderzoeksgroep
reeds uitgevoerde pilot onderzoek, zal in dit onderzoek een gerandomiseerd
placebogecontroleerd conditioneringsparadigma worden toegepast bestaande uit
twee fasen. In de acquisitiefase, bestaande uit drie sessies op drie
opeenvolgende dagen, wordt een associatie gelegd tussen een ongeconditioneerde
stimulus (experimentele groep: hydrocortisonpil; placebogroep: placebopil) en
een geconditioneerde stimulus (een nieuw smakend drankje). In de evocatiefase,
die eveneens uit drie sessies op opeenvolgende dagen bestaat een week na de
acquisitiefase, krijgen alle proefpersonen placebo in combinatie met hetzelfde
drankje als in de acquisitiefase. Tijdens de acquisitiefase zullen in elke
sessie baselinemetingen van cortisol, alfa-amylase en welbevinden worden
verricht. In de evocatiefase zullen in elke sessie op meerdere momenten
metingen van cortisol, alfa-amylase en welbevinden plaatsvinden en hartslag en
huidgeleiding zullen continu worden bijgehouden. In de evocatiesessies zal de
proefpersonen tevens worden gevraagd om enkele cognitieve fillertaken te doen
en in de laatste sessie worden alle proefpersonen blootgesteld aan een
gevalideerde kortdurende psychosociale stress-taak. Succesvolle conditionering
zou worden aangetoond door een geconditioneerde respons (verandering in
cortisol) na het aanbieden van de geconditioneerde stimulus (het drankje in
combinatie met de placebopil) in de evocatiefase. Ook wordt in dit onderzoek
geëxploreerd of het conditioneren van cortisol effect heeft op andere
psychofysiologische uitkomsten zoals autonome functies en welbevinden.

In de experimentele groep wordt cortisol drie keer op drie opeenvolgende dagen exogeen verhoogd door 100 mg hydrocortison toe te dienen.

De tijdsinvestering voor de proefpersonen bedraagt 1,5 uur voor de eerste
afspraak. De 3 acquisitiesessies in de daaropvolgende week zullen ongeveer 15
tot 20 minuten duren en elk van de evocatiesessies in de daaropvolgende week
duurt gemiddeld 2,5uur. Dit resulteert in een totale tijdsinvestering van ca.
10 uur verspreid over 3 weken. In de acquisitiefase wordt bij de helft van de
proefpersonen 3 keer op opeenvolgende dagen 100 mg hydrocortison toegediend.
Gezien de uitkomsten uit het pilotonderzoek, de korte halfwaardetijd van
hydrocortison (8-12 uur) en het feit dat er maar 3 doses worden toegediend,
worden er geen negatieve bijwerkingen verwacht (hoewel dit uiteraard zal worden
gemonitord), vooral omdat dit onderzoek bij gezonde proefpersonen wordt
uitgevoerd. Daarnaast wordt alle proefpersonen gevraagd om enkele cognitieve
fillertaken uit te voeren en tijdens de laatste sessie zullen de proefpersonen
worden blootgesteld aan een gevalideerde kortdurende psychosociale stresstaak.
Voor deelname aan dit onderzoek zullen de proefpersonen een vergoeding van
¤150,- ontvangen.