Patronen van spanning bij begeleiders en cliënten met een (zeer) ernstige verstandelijke beperking in de aanloop naar moeilijk verstaanbaar gedrag, en de inzet van biofeedback bij begeleiders.

Spanning bij EVB+ cliënten en hun begeleiders gaat vaak vooraf aan incidenten
van moeilijk verstaanbaar gedrag. EVB+ cliënten hebben ondersteuning van
begeleiders nodig om met spanning om te gaan, terwijl het voor begeleiders
moeilijk is om subjectieve ervaringen van spanning bij cliënten te beoordelen.
Daarnaast leidt (de mogelijkheid van) moeilijk verstaanbaar gedrag tot spanning
bij begeleiders, en heeft spanning bij begeleiders een negatieve invloed op de
interactie tussen cliënt en begeleider. Cliënten voelen deze spanning namelijk
vaak goed aan. Ondanks dat we weten dat spanning bij cliënt en begeleider een
belangrijke rol speelt in de begeleiding van EVB+ cliënten, is vooralsnog
onbekend wat de precieze kenmerken zijn van dit proces. Door de ontwikkeling
van draagbare wireless devices zijn mogelijkheden om psychofysiologische
markers van spanning te meten sterk toegenomen, waardoor patronen van spanning
in kaart gebracht kunnen worden. Daarnaast kunnen psychofysiologische maten
direct worden teruggekoppeld door middel van biofeedback, waardoor inzicht kan
worden verkregen in het eigen spanningsniveau.

De twee hoofdvragen zijn: A) hoe ziet het patroon van psychofysiologische
spanning bij EVB+ cliënten en begeleiders eruit in de aanloop naar moeilijk
verstaanbaar gedrag, en B) in hoeverre stelt biofeedback begeleiders in staat
de eigen spanning te reguleren, en incidenten van moeilijk verstaanbaar gedrag
te verminderen. De verwachting is dat: A) een periode van oplopende spanning
bij cliënt en begeleider voorafgaat aan moeilijk verstaanbaar gedrag en er
wederzijdse beïnvloeding plaatsvindt, en B) dat begeleiders door biofeedback
beter in staat zijn spanning bij zichzelf te herkennen en reguleren, en
moeilijk verstaanbaar gedrag afneemt.

In deel A worden 15 N=1 studies uitgevoerd bij 15 cliënt-begeleider paren.
Cliënt-begeleider paren dragen de E4 wristband 2 keer per week op 20 dagen, 3
uur lang.


In deel B worden opnieuw 15 N=1 studies uitgevoerd bij dezelfde 15 cliënt-
begeleider paren, De N=1 studies worden geïntegreerd in een combined series
design. Deel B bestaat uit een baseline fase (5 tot 9 dagen), interventie fase
(20 sessies van 3 uur) en follow-up fase (3 weken en 3 maanden). In elke fase
draagt de begeleider de Polar M600, terwijl alleen in de interventie fase de
begeleider biofeedback ontvangt. De cliënt draagt geen horloge.

Sense-IT is een applicatie via een smartwatch en smartphone. De smartwatch meet hartslag en geeft deze weer op een schaal van 1 tot 10. Een baselinebepaling wordt uitgevoerd in rust en de drempelwaarde in aantal standaarddeviaties dat de hartslag toeneemt of afneemt om de begeleider te informeren over de veranderde hartslag wordt bepaald (i.e. verandering van .5, 1 of 2 keer de standaarddeviatie). De begeleider wordt visueel en/of middels een trilling van het horloge geïnformeerd over de veranderde hartslag. De applicatie op de smartphone functioneert als een monitor om bewust te worden van veranderingen in hartslag. Veranderingen in hartslag worden gecontroleerd voor fysieke activiteit.

Deelname aan het onderzoek vereist minimale extra belasting voor begeleiders.
De E4 wristband (deelstudie A) en de Polar M600 met biofeedback interventie
(deelstudie B) worden gedragen tijdens het gewone dagprogramma. De extra
belasting zit in het om en afdoen van de E4 wristband bij de cliënt in
deelstudie A, en het invullen van de vragenlijsten in deelstudie A en B. De
vragenlijsten sluiten aan bij de al bestaande rapportages die begeleiders
uitvoeren bij EVB+ cliënten. Invullen van de vragenlijsten duurt 5 tot 10
minuten per keer.

Het nadeel van deelname is dat het dragen van het horloge mogelijk tot onrust
leidt bij de EVB+ cliënt en begeleider. In de begeleiding van EVB+ cliënten kan
elke aanpassing in de dagelijkse routine gezien worden als een stressor en
daarom voor moeilijk verstaanbaar gedrag zorgen. Voor de begeleider kan deze
extra taak ook spanning geven. Om het niveau van spanning door het dragen van
het horloge te minimaliseren maken we gebruik van een protocol voor het
inzetten van het draagbare wireless device dat speciaal ontwikkeld is voor deze
doelgroep en wordt gepersonaliseerd op de cliënt. Een eerdere feasibility
studie toonde de mogelijkheid van het inzetten van het draagbare wireless
device bij EVB+ cliënten aan.