IPT bij psychotrauma; De mediërende rol van interpersoonlijke problemen in de relatie tussen IPT en PTSS.

Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een ernstig beperkende stoornis die
wijdverbreid voorkomt (Kessler, Chiu, Demler, et al. 2005). Bijna elk mens
wordt in zijn leven geconfronteerd met trauma (50-90%)(Kessler, Sonnega,
Bromet, Hughes, & Nelson, 1995) van deze mensen ontwikkelt 8% PTSS (Breslau,
Kessler, Chilcoat, Schultz, Davis & Andreski, 1998).
De evidence based behandelingen voor PTSS gaan allen uit van het paradigma dat
patiënten zich moeten blootstellen aan herinneringen van hun trauma en
vermijding moet worden voorkomen, de zogenaamde exposure gebaseerde
behandelingen. Eye Movement Desensitization Reprocessing (EMDR), Imaginairy
Exposure (IE) zijn de twee leidende evidence based behandelingen voor PTSS in
Nederland. Beide behandelingen zijn gericht op exposure.
Exposure behandelingen gaan echter voorbij aan een ander belangrijk probleem
binnen PTSS. PTSS brengt namelijk intrinsieke & relationele interpersoonlijke
en psychosociale problemen met zich mee. Deze sociale factoren spelen een
kernrol bij PTSS (Brewin, Andrews & Valentine, 2000). Mensen met PTSS raken
wantrouwend, trekken zich terug, hebben verhoogde waakzaamheid in contact met
mensen (Bleiberg & Markowitz, 2005; Riggs, Byrn, Weathers & Litz, 1998) en dit
brengt een grote belasting mee voor de omgeving van de patiënt (Beckham, Lytle
& Feldman, 1996).
Daarnaast blijkt dat patiënten de behandeling van PTSS, middels het
blootstellen aan herinneringen van het trauma, vaak erg intensief en
beangstigend vinden (Foa, Keane & Friedman, 2000). Hierdoor zijn zij geneigd
voortijdig behandeling te stoppen of durven er zelfs niet aan te beginnen.
Om deze redenen zou een behandeling gericht op interpersoonlijke en sociale
aspecten, zoals bijvoorbeeld Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT) een
alternatief kunnen zijn. Uit een recent gerandomiseerd onderzoek van Markovitz,
Petkova, Neria, Van Meter, Zhao, Hembree, Lovell, Biyanova & Marshall (2015)
waarin 110 patiënten met chronische PTSS werden behandeld met IPT, Imaginiary
Exposure (IE) of ontspanningstherapie is gebleken dat IPT evenveel effect heeft
als IE op het verminderen van de PTSS-klachten bij deze patiëntengroep in
vergelijking tot progressieve relaxatie. Dit onderzoek gaf ook aan dat bij
patiënten met comorbide depressie IPT iets meer effect had op de klachten dan
bij de patiënten zonder depressieve klachten.
Nu IPT bij psychotrauma voorzichtig bewezen effectief lijkt te zijn, rijst de
vraag hoe het komt dat deze behandelmethode ook werkzaam is bij PTSS.

Werkingsmechanisme achter IPT
IPT heeft o.a. als insteek de interpersoonlijke relaties te versterken. Lipsitz
& Markowitz (2013) veronderstellen dat door IPT de interpersoonlijke problemen
worden opgelost en dat daarmee symptoomvermindering optreedt. Het verbeteren
van sociale steun en
Versie 1 d.d. 15-8-2018 pagina 2 van 5
verminderen van interpersoonlijke stress zorgt ervoor dat emoties verwerkt
kunnen worden en sociale vaardigheden verbeteren.
Het zou kunnen zijn dat dit veronderstelde werkingsmechanisme van IPT ook op
deze manier werkt voor PTSS-patiënten. Patiënten komen uit hun isolement,
ervaren minder stress in contact met anderen waardoor er meer ruimte is hun
emoties te verwerken. Mogelijk durven patiënten zich, door deze psychosociale
verbeteringen, uit zichzelf zich meer bloot te stellen aan herinneringen rondom
het trauma, wat verder helpt de PTSS-klachten te verminderen. Uit de
pilot-studie van Markowitz, Milrod, Bleiberg & Marshall (2009), voorafgaande
aan hun eerder genoemde RCT over IPT , PE en PR van 2015, kwam dit ook naar
voren. Na de IPT-behandeling durfden patiënten uit zichzelf zich meer bloot te
stellen aan herinneringen van het trauma en gingen dit minder vermijden.

Vraagstelling:
Heeft IPT effect op de mate van interpersoonlijke problemen? En kan dit een
deel van het effect op de traumagerelateerde klachten verklaren?

Hypothese: Veranderingen in PTSS-klachten tijdens IPT-behandeling worden
verklaard door een afname van interpersoonlijke problemen

Design:
Met behulp van een observationeel onderzoek zal bij patiënten met
traumagerelateerde klachten met een cut offscore van 44 of groter op de PCL 5
een behandeling met IPT worden aangeboden.

Patiënten krijgen conform het IPT protocol 14 wekelijkse behandelsessies
aangeboden. Er wordt gebruik gemaakt van het aangepaste IPT protocol zoals
Markowitz (2017) beschreven heeft. Dit protocol is speciaal aangepast voor
psychotrauma.

De IPT behandeling zal worden uitgevoerd door GZ-, KP- en basispsychologen die
speciaal voorafgaande aan het onderzoek een IPT cursus hebben gevolgd. Binnen
deze cursus wordt aandacht besteedt aan het zich eigen maken van het aangepaste
protocol IPT bij PTSS van J.C. Markowitz (2017). Tijdens de behandeling krijgen
de behandelaren supervisie van een erkend IPT supervisor om kwaliteit van de
behandeling te borgen.

Metingen
Na inclusie (PCL-5 cut-offscore 44>) wordt een voormeting afgenomen. Dan volgen
metingen na 3 weken, 6 weken, 10 weken en na 14 weken de eindmeting.
* PTSS-klachten: Post Traumatische Stressstoornis Checklist (PCL 5)
* Interpersoonlijke problemen: Inventory of interpersonal problems (IIP-32)
* Sociaal en maatschappelijk functioneren: Outcome Questionnaire-45 (OQ-45)?

14 sessies Interpersoonlijke psychotherapie Afnemen van de drie eerder genoemde vragenlijsten

Patiënten krijgen conform het IPT protocol 14 wekelijkse behandelsessies
aangeboden. Er wordt gebruik gemaakt van het aangepaste IPT protocol zoals
Markowitz beschreven heeft. Dit protocol is speciaal aangepast voor
psychotrauma. Het is een EB standaardbehandeling voor mensen met depressie en
is niet invasief.

De afname van vragenlijsten nemen 30 minuten tjjd in beslag. Het zijn
veelgebruikte vragenlijsten. De vragenlijsten worden afgenomen door de eigen
behandelaar. Er wordt tijdens die sessie extra tijd ingepland voor afname van
de vragenlijsten.

Na inclusie (PCL-5 cut-offscore 44>) wordt een voormeting afgenomen.
Dan volgen metingen na 3 weken, 6 weken, 10 weken en na 14 weken de eindmeting.

Vragenlijsten die dan worden afgenomen zijn:
PTSS-klachten: Post Traumatische Stressstoornis Checklist (PCL 5)
Interpersoonlijke problemen: Inventory of interpersonal problems (IIP-32)
Algemene klachten: Outcome Questionnaire-45 (OQ-45)