Activatie van de prefrontale cortex bij ouderen uit Okinawa in vergelijking tot ouderen uit Nederland

Ouder worden wordt gekenmerkt door achteruitgang van bepaalde cognitieve
functies. Van belangrijke cognitieve functies, zoals geheugen en executief
functioneren (bijv. plannen, mentale flexibiliteit, inhibitie en werkgeheugen)
is aangetoond dat zij achteruitgaan bij het ouder worden. Ouderen uit Okinawa
(een eilandengroep ten zuiden van Japan) hebben een betere gezondheid dan
ouderen in West Europa, de Verenigde Staten van Amerika of zelfs in
vergelijking tot het hoofdeiland Japan (Willcox & Willcox, 2014). Meer in het
bijzonder hebben ouderen in Okinawa minder leeftijd-gerelateerde ziektes,
waaronder neurodegeneratieve ziektes als seniele dementie (Ogura et al. 1995).
Okinawa telt ook een uitzonderlijk hoog aantal honderdjarigen. Als je diverse
maten van gezondheid en hoge levensverwachting in acht neemt, kun je stellen
dat Okinawanen tot de gezondste en langst levende mensen op aarde behoren
(Willcox et al., 2016). Voor een klein gedeelte kan dit aan genetische
verschillen toegeschreven worden, en voor een groot gedeelte aan
omgevingsfactoren, zoals dieet (Willcox et al., 2016).
Er zijn echter nog geen studies die de functionele kenmerken van de hersenen
in kaart brengen tijdens gezonde veroudering bij mensen in Okinawa. De huidige
studie is opgezet om de eerste stap hierin te zetten. Meer in het bijzonder
willen wij onderzoeken in hoeverre ouderen in Okinawa verschillen van ouderen
in Nederland op hersenactivatie tijdens executief functioneren.

We willen verschillen onderzoeken in frontale activatie tussen gezonde ouderen
uit Okinawa en Nederland. We voorspellen dat de Europese ouderen een patroon
van activatie vertonen dat typerend is voor veroudering terwijl Okinawaanse
ouderen een meer jeugdig patroon zullen vertonen. Meer in het bijzonder houdt
dit in dat wij meer corticale activatie en een sterkere lateralisatie
verwachten bij Europese ouderen in vergelijking tot de Japanse deelnemers.
Een ander oogmerk is het onderzoeken van geheugenfuncties in beide groepen,
gezien de sensitiviteit van deze functies voor veroudering. Geheugenfuncties
zijn al onderzocht bij ouderen met behulp van fNIRS tijdens het opslaan van
informatie (Ferreri et al., 2014) en het ophalen van informatie (Obayashi and
Hara, 2013). Wij zullen verschillen tussen de groepen onderzoeken in activatie
van de rechter prefrontale cortex tijdens het ophalen van nietsbetekenende
vormen uit het geheugen.

80 gezonde ouderen (leeftijd 65-80) zullen deelnemen in twee onderzoekcentra:
Groningen (N=40) en Okinawa (N=40). Zij zullen twee cognitieve taken doen
terwijl hun hersenactiviteit gemeten wordt over de dorsolaterale prefrontale
cortex, met behulp van fNIRS.
Neuropsychologische tests
We zullen een korte neuropsychologische testbatterij afnemen. deze zou
bestaan uit de symbool substitutietest (WAIS), de Trailmaking test A en B, de
Stroop kleur-woord test en een verbale geheugentest (WMS paired associates).
Voor alle genoemde test zijn gevalideerde Nederlandse en Japanse versies
beschikbaar. Ook zal de MMSE afgenomen worden als screening voor dementie,
hetgeen een exclusiecriterium is.

fNIRS
De fNIRS cap zal geplaatst worden op het hoofd van de deelnemer. Veranderingen
in concentraties van oxy- en deoxyhemoglobine zullen worden gemeten met NIRS
(8 bron en 8 detectie optodes). Bronnen en detectoren zullen gedistribueerd
worden over de prefrontale cortex op de volgende posities van het
internationale 10/20 systeem: van F1 tot F5 en F7 (linkerzijde) en van F2 tot
F6 en F8 (rechterzijde).

Taken
Tijdens de fNIRS metingen zullen deelnemers een verbale vloeiendheidstest
uitvoeren en een episodische geheugentaak.

De studie zal bestaan uit twee sessies. De eerste om de studie uit te leggen en
het screenen van de deelnemer met betrekking tot inclusie criteria. Deze sessie
zal 30 minuten duren. de tweede sessie bestaat uit het afnemen van de
neuropsychologische tests en de NIRS metingen met een totale duur van 70
minuten. Risico's voor de deelnemers zijn minimaal. NIRS is een meetmethode
waarvan geen negatieve effecten op de gezondheid bekend zijn.
De studie is niet bedoeld om de deelnemers een onmiddellijk voordeel op te
leveren. Deelnemers zullen een presentje ontvangen voor hun deelname.