HOPES: Hersenactiviteit Onderliggend aan en PrEdictief voor Suïcidaliteit

Suicide is een ernstig maatschappelijk probleem met verontrustende aantallen
die gestaag groeienin Nederland. Ondanks dat zijn de exacte sociale,
psychologische en hersenmechanismen die ten grondslag liggen aan suicidaal
gedrag grotendeels onbekend.
Er is voorgesteld dat suicidale gedachtevorming mogelijk het resultaat is van
gewijzigde sociaal-emotionele verwerking, bijv. moeilijkheden bij de cognitieve
controle van emoties bij tegenslag. Dit kan leiden tot een "psychologische
pijn" die wanhoop voedt. Een andere belangrijke factor die wanhoop versterkt
is een gebrek aan flexibiliteit om toekomstige positieve scenario's te kunnen
bedenken. Bij het gevoel gevangen te zitten in een hopeloze situatie kan
zelfdoding worden gezien als de enige oplossing.
Bij het daadwerkelijk overgaan tot suicide spelen een aantal factoren mee,
waarbij wij denken dat een verminderd vermogen om zich te verplaatsen in
anderen hieraan bijdraagt. Dit is echter nog niet onderzocht.
Met dit onderzoek willen we voor het eerst, verschillende essentiele
cognitief-emotionele processen onderzoeken in relatie tot suicidaal gedrag met
behulp van fMRI-taken: emotie regulatie, vooruit zien op positieve
gebeurtenissen en de emoties van anderen af kunnen leiden.
Bovendien kunnen mogelijk neurale markers patienten identificeren die een hoog
risico lopen op toekomstig suicidaliteit en bijdragen aan de ontwikkeling van
meer gepersonaliseerde behandelmogelijkheden. Ook is het nog niet bekend of en
in hoeverre zulke (neurale) mechanismen tijdelijk zijn en uitdoven (d.i. meer
overeen komen met gezonde proefpersonen). Meestal ontvangen patienten een
behandeling met elementen van cognitieve gedragstherapie (CBT) om suicidale
gedachten en suicidaal gedrag te verminderen.

Het doel van het onderzoek is drievoudig.
1. We willen de onderliggende neurale mechanismen van suicidaliteit begrijpen.
Hiervoor zullen we de hersenactiviteit onderzoeken tijdens rust en tijdens drie
psychologische processen waarvan wordt verondersteld dat deze relevant zijn
voor suicidaliteit, maar die nog niet zijn onderzocht met gebruik van fMRI:
emotie regulatie, voor kunnen stellen van positieve toekomstige veranderingen
en het in kunnen leven in de emoties van anderen.
2. Diegenen identificeren met een verhoogd risico op toekomstig suicidaal
gedrag ondanks adequate toepassing van de standaardbehandeling. Wij willen
onderzoeken of hersenactivatie als een marker kan dienen voor toekomstige
suicidalieit, inclusief gedachten erover en pogingen tot zelfdoding.
3. Het onderzoeken welke mechanismen veranderen met de verandering in de staat
van suicidaliteit.

Het voorliggende onderzoek is experimenteel van opzet. Wij gebruiken een
longitudinale fMRI-studie waarmee we een groep patienten met recente suicide
poging gedurende een jaar, en patiënten met vergelijkbare psychopathologie
gedurende zes maanden zullen volgen. De taken tijdens de fMRI-scanning zijn
bedoeld de emotie regulatie, affectieve toekomstige scenario's kunnen inbeelden
en het in kunnen leven in de emoties van anderen. Bovendien zullen we
verschillende interviews afnemen en vragenlijsten in laten vullen.

Eerst zal de proefpersonen gevraagd worden vragenlijsten in te vullen en deel
te nemen aan de interviews. Dit zal voor de patiënten met suïcidepoging over
twee dagen worden verdeeld, de meting voor de controle-groepen bestaat uit een
bezoek. Vervolgens zullen de proefpersonen een fMRI-scan ondergaan, tijdens
welke zij taken uitvoeren die met emotie regulering, voorstellen toekomstige
gebeurtenissen en inleven in de emoties van anderen te maken hebben, daarop
volgt een resting state scan en een anatomische scan. Deze (f)MRI-sessie duurt
ca. 75 minuten.
Na een jaar zal deze hele sessie voor de patiënten met suïcidepoging worden
herhaald. Intussen zullen de patiënten de behandeling ontvangen volgens de
huidige richtlijnen. Alle patiënten (patiënten met suïcidepoging en patiënten-
controles) zullen na 1, 3 en 6 maanden een vragenlijst invullen over suïcidale
gedachten. Dit zal per keer ca. 10 minuten duren en zal via mail worden gedaan.
De patiënten met een suïcide poging zijn een kwetsbare groep. Daarom bieden wij
een veiligheidsnetwerk aan hen aan. Dit kan de patiënten goed doen, het idee
dat gedurende een jaar actief een oogje in het zeil wordt gehouden. Dit kan
mogelijk een eventuele nieuwe poging voorkomen. Wij zullen dit doen door de
patiënten te vragen een paar namen van mensen uit hun omgeving (de psychiater
en de huisarts) te geven als hun veiligheidsnetwerk, waarmee wij contact op
kunnen nemen in het geval we twijfelen aan het welzijn van de patiënt, of er
gedachten bestaan.
Het onderzoek is niet bedoeld de proefpersonen direct voordeel te bieden.
Echter de verzamelde gegevens tijdens dit onderzoek zal het begrip over de
neurale basis van suïcidaal gedrag vermeerderen. Alle proefpersonen ontvangen
een compensatie voor hun deelname van ¤ 30,- voor elke MRI-sessie(¤ 60,- voor
beide sessies voor de patiënten met suïcidepoging).