Suïcidepreventie in Noord-Brabant: het effect van de implementatie van een regionaal suïcidepreventie systeem. een stepped wedge trial design

Suïcidaal gedrag, waar suïcidale gedachten, suïcidepogingen en geslaagde
suïcides onder wordt verstaan, is een groot gezondheidsprobleem. In Nederland
zijn de suïcide cijfers sinds 2007 gestegen met 38%, naar 1871 suïcides in
2015. De provincie Noord-Brabant staat landelijk op de tweede plaats. Hoewel 80
tot 90% van de geslaagde suïcides plaatsvinden in het kader van een psychische
stoornis, heeft 60% de suïcides in Noord-Brabant plaatsgevonden bij mensen die
geen geestelijke gezondheidszorg ontvingen. Dit vraagt om een regionaal suïcide
preventie systeem.

Het doel van dit onderzoek is om het aantal suïcides in Noord-Brabant te doen
dalen met 20% door het bewerkstelligen van ketenzorg en een suïcidepreventie-
systeem in een regionaal netwerk van ketenpartners. Hierbij zijn twee subdoelen
geformuleerd: (1) het evalueren van het effect van het suïcide preventie
systeem in termen van geslaagde suïcides, suïcidepogingen en suïcidale
gedachten van patiënten en (2) om de factoren die de implementatie van het
suïcide preventie systeem faciliteren en/of hinderen, of geassocieerd zijn met
uitval, te onderzoeken.

Het onderzoek bestaat uit vier onderzoeksvragen die gebaseerd zijn op
bovenstaande doelen. Elke onderzoeksvraag wordt met een andere methode
onderzocht, te weten:
1. Leidt het suïcide preventie systeem tot een vermindering van het aantal
geslaagde suïcides van 20%? Deze onderzoeksvraag wordt onderzocht met een
pre-post onderzoeksmethode waarin het aantal geslaagde suïcides wordt
onderzocht voor en na de stapsgewijze implementatie van het suïcide preventie
systeem.
2. Leidt het suïcide preventie systeem tot een vermindering van het aantal
suïcidepogingen? Deze onderzoeksvraag wordt onderzocht met een stepped wedge
trial design. Er wordt hierbij ook naar de geslaagde suïcides gekeken.
3. Leidt het suïcide preventie systeem tot een vermindering van suïcidale
gedachten bij personen die zijn aangemeld in het monitoringsysteem? Deze
onderzoeksvraag wordt onderzocht met een longitudinale observationele
onderzoeksmethode. Deze onderzoeksmethode wordt genest in het stepped wedge
trial design. Patiënten worden hiervoor om toestemming gevraagd voor deelname
aan het onderzoek.
4. Welke factoren faciliteren of hinderen de implementatie van het suïcide
preventie systeem en wat zijn de ervaringen van stakeholders met het systeem?
Deze onderzoeksvraag wordt onderzocht met een mixed methods onderzoeksmethode
waarin een RE-AIM evaluatie en een kwalitatieve procesevaluatie is opgenomen.

Setting: De setting van de eerste twee onderzoeksvragen bestaat ten eerste uit
organisaties die mensen met suïcidaal gedrag in Noord-Brabant signaleren, zoals
spoedeisend hulp afdelingen van algemene ziekenhuizen, huisartsen, politie en
Zorg- en Veiligheidshuizen, NS en ProRail. Gaandeweg het onderzoek kunnen
steeds meer ketenpartners betrokken worden die een rol kunnen spelen in het
signaleren van personen met een verhoogd suïciderisico.Ten tweede bestaat de
setting uit vijf gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorginstellingen die
gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg bieden. Onderzoeksvraag 3 en 4
worden uitgevoerd in een klinische setting.

Voor patiënten zijn de voordelen aanzienlijk. Patiënten ontvangen de
gebruikelijke behandeling in organisaties die hecht samenwerken ten behoeve van
een goed functionerende ketenzorg voor suïcidale patiënten, snelle toegang tot
zorg voor patiënten die risico lopen om suïcide te plegen, behandeling door
getraind personeel dat ondersteuning krijgt met behulp van een
beslissingsondersteuning en een 12-maanden durende nazorg dat als doel heeft om
de zorg te bieden waarin voorkeuren van de patiënt ten behoeve van de
behandeling worden meegenomen. Dit wordt behandeling zoals gebruikelijk binnen
deze organisaties. Deze voordelen gelden voor patiënten die hun toestemming
geven om deel te nemen in het onderzoek * wat inhoudt dat ze de SIDAS
vragenlijst invullen, die uit vijf vragen bestaat, en de PHQ-9 vragenlijst, die
uit negen vragen bestaat. Ook worden deelnemers gevraagd om vragen in te vullen
met betrekking tot demografische factoren, chronische ziekten, pijn en hun
eerste ervaringen met het monitoringsysteem. De voordelen voor patiënten die
geen toestemming geven om deel te nemen aan het onderzoek zijn hetzelfde als
voor de patiënten die dat wel doen, aangezien zij dezelfde behandeling zullen
ontvangen. De lasten voor de patiënten die toestemming geven voor het invullen
van de twee aanvullende vragenlijsten, zoals hierboven genoemd, zijn beperkt;
dit wordt gedaan in de context van de behandeling en leidt daarom niet tot een
extra psychische lasten. De tijd die het kost om de vragenlijsten in te vullen
is beperkt: ongeveer 10 minuten in totaal. Er zijn geen indicaties omtrent
risico*s voor patiënten die hun toestemming geven, want alle patiënten
ontvangen zorg zoals gebruikelijk, zoals hierboven is aangegeven. De lasten van
participatie in dit onderzoek zijn naar verwachting minimaal en de risico*s van
deelname aan dit onderzoek worden voor de participerende organisaties beschouwd
als laag, omdat ze ondersteuning ontvangen voor hun reguliere gezondheidszorg
taken door het suïcide preventie systeem. Het monitoringssysteem wordt tevens
gebouwd op een beveiligde website. Er zijn potentiële en substantiële voordelen
voor de deelnemende professionals omdat het monitoringssysteem de professionals
ondersteunt in het bieden van een evidence based beslissingsondersteuning, het
bieden van een communicatie kanaal dat snelle verwijzing naar gespecialiseerde
geestelijke gezondheidszorg verbetert, en daarmee de voorgaande vertragingen in
verwijzing en transities in de zorg elimineert. De aanvullende lasten voor de
professionals zijn laag omdat ze alleen tijd en moeite dienen te steken in het
gebruik van het monitoringssysteem op het moment dat ze behandeling geven aan
patiënten die risico lopen op het plegen van suïcide. Deze extra tijd neemt
niet meer dan 5 minuten per patiënt in beslag, wat de tijd betreft voor het
inloggen in het monitoringssysteem. Tot slot, ontvangen alle deelnemers voordat
zij starten met het project een e-booklet en testaccount en er worden op
regelmatige basis met de deelnemers implementatiebijeenkomsten georganiseerd
waar alle deelnemers ervaringen kunnen delen en vragen kunnen stellen