Veroudering en gedrag: de relatie tussen brein en cognitie - Deel II

Over het algemeen gaat veroudering gepaard met cognitieve veranderingen en
veranderingen in hersenstructuren. De meerderheid van de studies die het effect
van veroudering op het brein en op cognitie onderzochten maakten gebruik van
cross-sectionele designs, oftewel het vergelijken van groepen jongere en oudere
volwassenen, om de effecten van veroudering te ontdekken. Dit heeft echter ook
nadelen gezien er grote individuele verschillen zijn in zowel hersenstructuren
als cognitief functioneren (groep heterogeniteit), waar in een cross-sectioneel
design moeilijk rekening mee gehouden kan worden. De huidige studie heeft als
doel om een breed inzicht te krijgen van leeftijdsgebonden veranderingen in
hersenstructuren en cognitief functioneren in een groep oudere volwassen
doormiddel van een longitudinaal within-subject design. Hiermee is een beter
inzicht mogelijk in de temporele dynamiek van het verouderingsproces. In ons
vorige onderzoek (Veroudering en gedrag: de relatie tussen brein en cognitie)
hebben we gecontroleerd voor pensionering als een mogelijke oorzaak van
individuele variatie bij de oudere deelnemers. Echter, de transitieperiode
naar pensionering biedt ook een uniek tijdsvenster waarin het mogelijk is
aanpassing en coping te bestuderen in een periode die gekenmerkt wordt door
substantiële veranderingen in het dagelijks leven welke invloed kunnen hebben
op het brein en op de cognitie. Structurele en functionele veranderingen zullen
daarom gerelateerd worden aan major life events zoals de reductie van werktijd
en pensionering.

Hoofddoel: vaststellen welke veranderingen er plaats vinden in structurele en
functionele maten over een periode van twee jaar in gezonde oudere
proefpersonen en de associatie tussen structurele en functionele veranderingen
onderzoeken.

Secundair doel: de grootte van de structurele en functionele maten onderzoeken
en associeren aan belangrijke levensgebeurtenissen zoals afname van het aantal
werkuren en pensionering.

De studie volgt dezelfde onderzoekssetup als uitgevoerd in de studie
'Veroudering en gedrag: de relatie tussen brein en cognitie', welke als eerste
meting zal fungeren, zodat het mogelijk is de de uitkomstmaten met elkaar te
vergelijken.

Data wordt verzameld gedurende twee onderzoeksdagen. Op dag 1 zullen de
deelnemers cognitieve taken doen en op dag 2 wordt de MRI-data verzameld.
Daarnaast vullen de deelnemers thuis een set vragenlijsten in.

Gedurende dag 1 zullen deelnemers een breed spectrum aan cognitieve taken
uitvoeren: 1) reactietijdtaak; 2) selectieve en verdeelde aandachtstaak; 3)
inhibitietaak; 4) taak omtrent visuleel observatievermogen; 5)
werkgeheugentaak; 6) semantische en letter fluency; 7) 15 woordentest (verbaal
geheugen); 8) trial making test; 9) Nederlandse Leestest voor Volwassenen
(gekristalliseerde intelligentie); 10) WAIS matrix rederneren (vloeibare
intelligentie); 11) kloktest (manipulatie van mentale imagery); Montreal
Cognitive Assessment; and 13) rijsimulatortaak.

Gedurende dag 2 zal de MRIdata verzameld worden met behulp van een 3 Tesla
Siemens MRI-scanner. Het scanprotocol bestaat uit een T1-gewogen, een T2-FLAIR
gewogen scan en een DWI scan. De deelnemers wordt gevraagd tijdens het scannen
zo stil mogelijk te liggen en te onspannen. Er hoeft geen taak uitgevoerd te
worden tijdens het scannen.

Deelnemers zullen vooraf volledig geinformeerd worden over de aard en
parameters van de studie en zullen na de tweede sessie volledig worden
gedebriefed.

In de MRI-scanner zullen deelnemers blootgesteld worden aan een magnetisch veld
van 3 Tesla en scannergeluid. Op dit omemnt is er geen bewijs dat blootstelling
aan een magnetisch veld van deze sterkte een negatieve invloed op de gezondheid
zou hebben. Er wordt gehoorbescherming gegeven om de oren te beschermen tegen
het geluid. Deelnemers zullen niet direct profiteren van deelname aan deze
studie, maar de verzamelde data kan wel meer inzicht bieden in de relatie
tussen veranderingen in hersenstructuur en cognitieve prestatie tijdens het
ouder worden.