Passend voorschrijven van antibiotica bij verpleeghuisbewoners met een verdenking op een urineweginfectie

Kort geleden is er een beslisboom ontwikkeld voor de behandeling van
urineweginfecties (UWI) bij kwetsbare ouderen. Deze werd ontwikkeld met behulp
van een Delphi studie. Het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport gaf
hiervoor subsidie, nadat van Buul en anderen (2015) aantoonden dat in
verpleeghuizen bijna één derde van de antibiotica(AB) voorschriften voor UWI
(nog) niet nodig was. De beslisboom is opgenomen in de herziene richtlijn UWI
van Verenso, de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde. Deze herziene
richtlijn zal in oktober 2018 gepubliceerd worden.

Onnodig AB gebruik kent zowel negatieve gevolgen voor de patiënt (bijv.
bijwerkingen, interacties met andere medicatie) als voor de maatschappij (AB
resistentie). Er zijn meerdere studies in Nederlandse verpleeghuizen geweest
die een toename van AB resistentie hebben vastgesteld en een afname in
empirische AB behandelingen (Tholen 2016, Verhoef 2016, Hoogendoorn 2013, Van
der Donk 2013). Het is noodzakelijk dat artsen snel meer passend AB gaan
voorschrijven. Daarom is het belangrijk dat de richtlijn snel wordt toegepast
in de praktijk. Het is algemeen bekend dat het helaas lang duurt voordat
richtlijn daadwerkelijk wordt geïntegreerd in de praktijk.

In ANNA wordt onderzocht of het actief onder de aandacht brengen van de
richtlijn leidt tot meer passend AB gebruik voor UWI bij verpleeghuisbewoners.
Dit zal op twee manieren gebeuren: 1) de beslisboom zal worden ingebouwd in het
elektronisch patiëntendossier en automatisch worden aangeboden op het moment
dat de arts een UWI overweegt. 2) er zal een scholing verzorgd worden voor
artsen, verpleegkundigen en verzorgenden.

Er wordt een cluster-gerandomiseerde gecontroleerde studie uitgevoerd om te
beoordelen of het actief onder de aandacht brengen van de richtlijn leidt tot
meer passend AB gebruik. Randomisatie vindt plaats op een
verpleeghuisorganisatie-niveau. Daarnaast wordt kwantatieve en qualitatieve
data (semi gestructureerde interviews en focus groepen) gebruikt om het gebruik
en de implementatie van de beslisboom te evalueren.

De herziene richtlijn UWI van Verenso wordt actief onder de aandacht gebracht d.m.v. implementatie van een - in het elektronisch patiëntendossier ingebouwde - UWI behandel beslisboom en het verzorgen van een scholing voor artsen, verpleegkundigen en verzorgenden.

De belasting voor de proefpersonen is minimaal en beperkt zich tot de
beslissing om wel of niet deel te nemen. De risico's voor de proefpersonen zijn
verwaarloosbaar. De mogelijk behaalbare winst is groot. Wanneer onze
interventie effect blijkt, leidt dit tot minder bijwerkingen van AB, minder
interacties van AB met andere medicatie en minder antibioticaresistentie.
Bovendien levert dit onderzoek kennis op over hoe een richtlijn te
implementeren.