Verbeteren van positieve opvoedingsvaardigheden: de toegevoegde waarde van Virtual Reality op Parent-Child Interaction Therapy (PCIT-VR)

Wereldwijd zijn gedragsproblemen een van de meest voorkomende redenen om jonge
kinderen naar de jeugdzorg te sturen. Als gedragsproblemen onbehandeld blijven,
kan dit zorgen voor negatieve effecten op lange termijn, die doorlopen tot in
de adolescentie en volwassenheid. Door het probleem op jonge leeftijd aan te
pakken, wordt het risico op het verergeren van gedragsproblemen en het in de
weg komen te staan van sociale en emotionele ontwikkeling verminderd. Tevens
hebben ouders nog de belangrijkste invloed in het leven van jonge kinderen.
Eerder onderzoek geeft aan dat behandelingen voor jonge kinderen waar ouders de
drijvende kracht van verandering zijn, het meeste wetenschappelijke
ondersteuning laten zien. Er zijn momenteel een aantal ouder
trainingsprogramma's die geïmplementeerd worden in Nederland. Één hiervan, is
Parent-Child Interaction Therapy (PCIT). PCIT is wereldwijd onderzocht en
blijkt ook effectief te zijn in Nederland. Hoewel effectief, is er tot op heden
een limitatie, namelijk een hoog uitvalpercentage. Een van de redenen hiervoor,
is dat ouders moeite lijken te hebben met het onder de knie krijgen van
positieve opvoedingsvaardigheden. Hierdoor is het belangrijk om een
mogelijkheid te creëren voor ouders om deze opvoedingsvaardigheden beter te
begrijpen en toe te kunnen passen, om zo de totale effectiviteit van PCIT te
vergroten.

Parent-Child Interaction Therapy (PCIT) is een van de interventies die
effectief is gebleken in het verbeteren van positieve opvoedingsvaardigheden,
terwijl gedragsproblemen van het kind verminderen. In Nederland is PCIT tot op
heden ook effectief gebleken. Echter is er sprake van een hoog
uitvalpercentage, deels omdat ouders moeite hebben met het begrijpen van de
positieve opvoedingsvaardigheden die ze aangeleerd krijgen gedurende de
therapie. Dit hoge uitvalpercentage geeft aan dat de therapie nu niet de gehele
doelgroep bereikt. Om de gehele doelgroep te bereiken en het uitvalpercentage
te verminderen, zal deze studie een uitbreiding op PCIT bieden, door virtual
reality (VR) toe te voegen. Ouders krijgen de kans om thuis de vaardigheden die
ze aangeleerd krijgen in de sessies, te oefenen door middel van scenario's
gemaakt door de onderzoekers, die ze in VR te zien krijgen. Door PCIT-VR aan te
bieden, wordt de kans op uitval door onbegrip van positieve oudervaardigheden
verminderd. Tevens wordt gedacht dat ouders als gevolg van PCIT-VR minder
sessies nodig zullen hebben om mastery te bereiken, omdat de toevoeging van VR
een sneller begrip zal bieden.

In dit project worden de effecten van PCIT-VR bekeken door middel van een n=1
design (Single-Case Experimental Design, SCED). De onderzoeksmethode zal een
multiple baseline toevoeging doen aan de SCED. Tevens worden participanten
gerandomiseerd ingedeeld in drie verschillende mogelijkheden voor het ontvangen
van PCIT-VR, door de add-in component analyse die bij een SCED mogelijk is. Het
verloop van de studie zal bestaan uit meerde fases: fase A (baseline, 4-6
weken), fase B (CDI fase zoals standaard protocol, 0-6 weken), fase B' (CDI
fase met VR, start vanaf 0,3 of 6 weken), fase C (PDI fase zoals standaard
protocol, sessies afhankelijk van hoe lang het duurt om mastery te behalen),
fase D (follow-up, 6 maanden na einde behandeling).
Gedurende fases A, B, B' en C worden er wekelijks metingen gedaan over
ouderlijk factoren, gedragsproblemen van het kind en de virtual reality
ervaringen (als ze in fase B' zitten).

Parent-Child Interaction Therapy (PCIT) is een geprotocolleerde behandeling voor ouders en jonge kinderen. Gedurende het programma, worden ouder en kind samen getraind door een therapeut die door een oortje communiceert met de ouder. Het overkoepelende doel van de therapie is het verbeteren van positieve oudervaardigheden, het verminderen van gedragsproblemen van het kind en het verbeteren van de ouder-kind relatie. Er zijn twee fases in PCIT, waarvan de eerste de child-directed interaction (CDI) fase is en de tweede de parent-directed interaction (PDI) fase is. De CDI fase legt nadruk op het opbouwen van de kwaliteit van de ouder-kind relatie. Door dit te doen, wordt er een fundament gelegd voor effectieve gedragsverandering. De eerste sessie van deze fase is een leersessie, waar alleen de ouder met de therapeut is, om te leren welke opvoedingsvaardigheden ze zullen gebruiken gedurende de CDI fase. Bij de start van de PDI fase, is er een soortgelijke leersessie waarbij de therapeut de PDI vaardigheden aanleert aan de ouder. Het wordt verwacht dat ouders thuis gaan oefenen met deze aangeleerde skills na de eerste leersessie. Echter hebben ze dan nog geen sessie gehad in het bijzijn van hun kind. Waar PCIT-VR anders is dan het standaard PCIT protocol, is dat ouders ook direct kunnen oefenen met VR na de leersessie (afhankelijk van hun randomisatie voor fase B'). Dit biedt hen de kans om al eerder te begrijpen hoe ze de nieuw aangeleerde opvoedingsvaardigheden kunnen toepassen in scenario's, zonder al een sessie met hun kind te hebben gehad. Hiermee biedt PCIT-VR ouders de kans om al vertrouwd te raken met de vaardigheden door ze te oefenen in een virtuele omgeving. Hierdoor zitten de vaardigheden verser in hun hoofd als ze beginnen met de coachingsessies en zullen ze de vaardigheden makkelijker kunnen toepassen vanaf het eerste moment. Dit impliceert dat ze sneller zullen begrijpen hoe ze de vaardigheden moeten toepassen en daarmee ook sneller mastery bereiken.

Er worden niet meer risico's verwacht door deelname aan het huidige onderzoek
in vergelijking tot het ontvangen van Parent-Child Interaction Therapy in het
reguliere protocol. Participatie aan de studie vergt enkel tijd van ouders als
kinderen. Het onderzoek zal drie face-to-face meetmomenten bevatten van ieder 1
uur, waar onderzoekers de gezinnen thuis zullen opzoeken om de last zo klein
mogelijk te houden. Tevens worden ze gebeld voor de andere meetmomenten.
Het enige potentiele (korte termijn) risico, is dat ouders mogelijk last kunnen
krijgen van 'wagenziekte' als gevolg van het gebruiken van de VR bril. Als dit
het geval is, zullen ze de VR bril niet opnieuw op hoeven zetten. Dit heeft
geen blijvende gevolgen/effecten.