Mindfulness voor verbetering van stress, vermoeidheid en slaap bij mensen met inflammatoire darmziekten

De twee meest voorkomende inflammatoire darmziekten (IBD) zijn de Ziekte van
Crohn en Colitis Ulcerosa. Veel patiënten met IBD ervaren stress en
vermoeidheid en slapen slechter. Dit leidt vaak tot een slechtere kwaliteit van
leven en verhoogde gezondheidszorgkosten. De huidige behandeling van IBD
patiënten richt zich vooral op het voorkomen van nieuwe opvlammingen van de
ziekte door middel van medicatie en operaties. De behandeling richt zich vaak
nog niet op de stress en vermoeidheid die patiënten ervaren. Een aantal studies
tonen veelbelovende resultaten van Mindfulness-Based Cognitieve therapy (MBCT)
bij IBD, waaronder vermindering van stress en een verbetering van de kwaliteit
van leven.

We verwachten dat MBCT stress en vermoeidheid zal verminderen, en dat het de
slaapkwaliteit zal verbeteren, ten opzichte van een groep die alleen
gebruikelijke zorg ontvangt. Daarnaast verwachten we dat MBCT een beter effect
zal hebben op IBD specifieke uitkomstmaten (IBD gerelateerde kwaliteit van
leven en ziekteverloop), klinische uitkomstmaten (calprotectine en c-reactieve
eiwitlevels) en algemene uitkomstmaten (repetitief negatief denken, mindfulness
vaardigheden, zelf compassie vaardigheden, kwaliteit van leven en kosten)
vergeleken met de huidige zorg.

Wij willen onderzoeken of we door het aanbieden van Mindfulness Based
Cognitieve Therapie (MBCT) aan mensen met IBD stress en vermoeidheid kunnen
verminderen en de mentale veerkracht en kwaliteit van de slaap kunnen
verbeteren. Verder onderzoeken we de kosteneffectiviteit en haalbaarheid van
implementatie.

Omdat er maar weinig psychosociale interventies beschikbaar zijn voor patienten
met IBD en hier nog maar weinig onderzoek naar gedaan is, is het doel van deze
studie om het effect van MBCT op psychische stress en kwaliteit van slaap te
onderzoeken en te vergelijken met de huidige zorg. Verder zal er worden gegeken
naar IBD specifieke uitkomstmaten (IBD gerelateerde kwaliteit van leven en
ziekteverloop), klinische uitkomstmaten (calprotectine en c-reactieve
eiwitlevels) en algemene uitkomstmaten (repetitief negatief denken, mindfulness
vaardigheden, zelf compassie vaardigheden, kwaliteit van leven en kosten). Ook
worden de mogelijke werkingsmechanismen onderzocht, waaronder verbetering van
kwaliteit en regelmaat van slaap en vermoeidheid.

Een gerandomiseerd, parallel, multicenter, gecontroleerde klinische trial met
huidige behandeling (TAU) als controle groep en Mindfulness-based cognitieve
therapie (MBCT) +TAU als interventie groep.

De interventie zal bestaan uit de reguliere zorg aangevuld met Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT). Dit is een training van 8 sessies van 2,5 uur, plus een stiltedag van 6 uur, die wordt gegeven in groepen van 8-10 deelnemers. De training bestaat uit aandachtsoefeningen, cognitief-therapeutische technieken, psycho-eductie, en het uitwisselen van ervaringen. Het dagelijks thuis oefenen is ook een belangrijk onderdeel van MBCT. De controle conditie zal de gebruikelijke behandeling volgens de huidige Nederlandse en Europese IBD behandeling richtlijnen krijgen.

De patiënten volgen het 8-weekse MBCT programma van 2.5 uur per sessie en
worden aangemoedigd om thuis te oefenen. Daarnaast wordt hen gevraagd om online
vragenlijsten in te vullen voor de start van de interventie (baseline) en 3, 6,
9 en 12 maanden na baseline. Het invullen van deze vragenlijsten duurt ongeveer
30 tot 60 minuten. Sommige vragenlijsten bevatten vragen over psychische
klachten en vermoeidheid en kunnen confronterend zijn. Slaap kwaliteit en
regulariteit worden op baseline en direct na de interventie (3 maanden), voor
14 aaneensluitende nachten in een naturalistische thuis omgeving door het
gebruiken van de nieuwe draagbare slaap EEG recorder (iBand+). Ook zal voor
gedurende 8 weken tijdens de MBCT training de slaap worden gemeten door middel
van het dragen van de Fitbit activity tracker. De tijdsinvestering voor de
controle groep zal ongeveer 6.5 uur zijn en voor de interventie groep zal dit
ongeveer 32.5 uur zijn.

De risico's van deelname worden als laag ingeschat. Men leert vaardigheden om
psychische klachten beter te kunnen hanteren. Daarmee kan het zo zijn dat men
bewuster gaat stilstaan bij klachten en er daardoor (tijdelijk) meer last van
heeft. Hier wordt tijdens de training expliciet bij stilgestaan en indien er
sprake is van duidelijke toename van klachten wordt hier extra begeleiding voor
aangeboden. Deelnemers worden aangemoedigd om hierin hun grenzen duidelijk
kenbaar te maken en eventueel te stoppen of op aangepaste wijze verder te gaan
wanneer