Pijnverwerking in PTSS - Onderzoek naar neurale correlaten van dissociatieve analgesie

Posttraumatische stressstoornis (PTSS) geeft een hoge comorbiditeit weer met
chronische pijnaandoeningen die wijzen op disfunctionele pijnverwerking.
Experimenteel pijnonderzoek suggereert dat veel PTSS-patiënten een verminderde
pijnperceptie vertonen en dus minder gevoelig zijn voor pijnlijke stimuli. Het
meeste bewijs wijst op een model van door stress geïnduceerde analgesie,
waarbij blootstelling of herinneringen aan aversieve ervaringen leiden tot
verdoving van sensorische en emotionele verwerking, waaronder verminderde
pijngevoeligheid en verhoogde dissociatieniveaus. De hypothese is dat het
analgetische effect voortkomt uit overmatige top-downremming van subcorticale
regio's via het opiaatgebaseerde pijnmodulatiesysteem als een compenserende
reactie op de grotere initiële (emotionele) nood ervaren bij PTSS-patiënten. De
neuro-gedragsmechanismen die ten grondslag liggen aan de onaangepaste omgang
met acute pijn zijn echter niet goed begrepen en beeldvormende onderzoeken naar
de neurale onderbouwing van pijnverwerking bij PTSS zijn schaars. Tot op heden
heeft slechts één fMRI-onderzoek neurale markers van door stress geïnduceerde
analgesie bij PTSS onderzocht. Mickleborough et al., (2011) pasten een
pijnverwerkingsparadigma toe dat scriptgestuurde beelden combineert met
thermische stimulatie. Beeldvormende gegevens suggereerden dat het analgetische
effect verband houdt met verhoogde activering in de staartkop en dat
subjectieve beoordelingen van dissociatie verband houden met geremde
amygdala-activiteit. Replicatie van de gedetecteerde neurale markers is echter
sterk gerechtvaardigd gezien de schaarste en methodologische beperkingen van de
eerdere beeldvormende onderzoeken.

De huidige studie heeft als doel neurale correlaten op te lossen van
pijnverwerking en dissociatieve analgesie bij PTSS. Daarom willen we de
pilotstudie van Mickleborough et al. (2011) repliceren en het functionele
pijnverwerkingsprotocol met voldoende statistische kracht testen. Bovendien,
beoordeling van psychofysiologische reactiviteit, b.v. hartslagvariabiliteit en
een emotionele verwerkingstaak zullen worden opgenomen om verder inzicht te
krijgen in de objectieve markers van pijnverwerking en dissociatieve symptomen.

Het huidige onderzoek is een replicatiestudie van Mickleborough et al., (2011)
en maakt gebruik van functionele neuroimaging om experimenteel onderzoek te
doen naar pijnverwerking bij PTSS. Binnen een 2-bij-2-bij-2 onderzoeksopzet
ondergaan deelnemers (PTSS-patiënten versus aan trauma blootgestelde controles)
een fMRI-paradigma waarin de deelnemer thermische stimulatie (pijnlijk versus
niet-pijnlijk) ontvangt na het luisteren naar autobiografische geheugenscripts
(traumatisch) versus neutraal). Eerder onderzoek zal worden uitgebreid met de
aanvullende beoordeling van psychofysiologische markers en een taak voor
emotiereactiviteit. De taken testen bottom-up emotieverwerking door angstige
versus neutrale gezichten boven (supraliminal) en onder (subliminaal) de
perceptieve drempel te presenteren.

Een geblokkeerd fMRI-paradigma zal worden gebruikt om hersenactiviteit te testen in reactie op de thermische stimulatie na het luisteren naar een autobiografisch script. Het paradigma begint met een nulmeting van 60 seconden waarin deelnemers wordt gevraagd zich te concentreren op hun ademhaling. Vervolgens luisteren de deelnemers naar een vooraf opgenomen script van 30 seconden van een persoonlijk evenement via een in-ear-koptelefoon en wordt hen gevraagd zich te concentreren op de gevoelens en sensaties die worden opgeroepen door de herinnering. Ze worden gevraagd om olfactorische, auditieve, somatosensorische en visuele sensaties in verband met het autobiografische geheugen te onthouden en blijven dit nog 30 seconden doen nadat de tape is afgelopen, dus 60 seconden in totaal. Deelnemers luisteren zes keer naar het neutrale script (blok 1) gevolgd door zes keer luisteren naar het traumatische script. Het is van cruciaal belang dat het neutrale script voorafgaat aan het traumatische script, omdat het omgekeerde zou kunnen leiden tot overdrachtseffecten van het leed als gevolg van de terugroepactie. Elke luisterbeurt wordt gevolgd door een thermische stimulatie van 25 seconden, drie pijnlijk (warm) en drie niet-pijnlijk (heet) gepresenteerd in een pseudorandomized volgorde. Stimulatie zal in groepen worden gecompenseerd om anticipatie te voorkomen die mogelijk de beoordelingen van de pijnintensiteit beïnvloedt. Nadat de stimulatie is beëindigd, beoordelen deelnemers de intensiteit en onaangenaamheid van de pijn en hoe sterk ze dissociatieve symptomen ervoeren. Na elke scan krijgen de deelnemers 120 seconden om te ontspannen en zich te concentreren op hun ademhaling vóór het begin van het volgende script. Het welzijn van de deelnemers wordt tijdens het experiment herhaaldelijk beoordeeld en deelnemers kunnen hun deelname op elk tijdstip stoppen.

Studieparticipatie bestaat uit twee hoofdcomponenten. Ten eerste ondergaan
deelnemers een klinische interviewsessie (90 minuten) om de ernst van hun
PTSS-symptomen te bepalen en autobiografische scripts te verzamelen die nodig
zijn voor het functionele paradigma. Aan het einde van de sessie wordt de
deelnemers gevraagd en gevraagd een vragenlijstboekje in te vullen (30
minuten). Ten tweede volgen de deelnemers een fMRI-scansessie (125 min) waarin
ze twee taken ondergaan (pijnverwerkingsparadigma en emotionele
reactiviteitstaak). Tijdens het scannen worden de psychofysiologische gegevens
van de deelnemers (hartslag en reactiviteit van de huidgeleiding)
geregistreerd. De totale duur is 5 uur.
Wat betreft de fMRI-scanner zullen deelnemers worden blootgesteld aan een
veldsterkte van 3 Tesla en scannerruis. Tot dusverre zijn er geen aanwijzingen
dat blootstelling van mensen aan een magnetisch veld van deze sterkte een
negatieve invloed op de gezondheid heeft. Met betrekking tot het geluid, zullen
oordoppen worden verstrekt. Om het risico op claustrofobische sensaties in de
scanner te minimaliseren, worden patiënten gescreend op een geschiedenis van
claustrofobie en wordt aangeboden om in een nepscanner te leggen om hun
comfortniveau in een MR-scanner te schatten. Er zijn geen nadelen van de
hartslag en huidgeleidingsmaatregelen bekend of te verwachten. De thermische
warmtestimulatie die leidt tot tijdelijke pijnsensaties zal zorgvuldig worden
aangepast aan de subjectieve pijndrempels en voor zover wij weten zijn er geen
grote risico's verbonden aan de procedure. Het onderzoek is niet bedoeld om de
deelnemers rechtstreeks te laten profiteren, maar zij ontvangen een vergoeding
van ¤ 50, - voor hun deelname.