Veiligheid en haalbaarheid van uitgebreide transepitheliale weefselafname voor het detecteren van tumorrest na neoadjuvante chemoradiotherapie voor slokdarmkanker

In Nederland krijgen ieder jaar ruim 2500 mensen slokdarmkanker. Chemotherapie
en bestraling gevolgd door een operatie waarbij de slokdarm wordt verwijderd is
de standaard behandeling als er geen uitzaaiingen zijn gevonden. Bij een deel
van de patiënten is de behandeling met chemotherapie en bestraling echter zó
effectief, dat er geen kanker meer aantoonbaar is in het weefsel dat bij de
operatie wordt verwijderd. Een operatie is bij deze patiënten mogelijk niet
nodig. In het Nederlandse SANO-onderzoek wordt getest of een operatie na
voorbehandeling met chemotherapie en bestraling in bepaalde gevallen kan worden
uitgesteld of misschien zelfs helemaal achterwege kan worden gelaten, zónder
dat dit ten koste gaat van de kans op genezing.

Na de voorbehandeling met chemotherapie en bestraling wordt nu door middel van
een endoscopie met biopten beoordeeld of er nog kankerrest in de slokdarm zit,
en of een operatie wel of niet nodig is. Als de achtergebleven tumorrest in de
slokdarm klein is en voor het blote oog niet zichtbaar is, dan kan het zo zijn
dat er met deze biopten mis wordt *gehapt*. Zo bestaat er een risico dat de
uitslag van dit onderzoek onjuist zal zijn en dat een operatie onterecht wordt
uitgesteld, terwijl er wel nog een (kleine) kankerrest in de slokdarm aanwezig
is.

Met het WATS-borsteltje kan mogelijk dit risico op een foute uitslag worden
verminderd. WATS staat voor (Engels): Wide-Area Transepithelial Sampling. Door
gebruik te maken van een borsteltje, kan er weefsel worden afgenomen van een
groter gebied (Wide-Area) van de slokdarm. Daarnaast is het borsteltje gemaakt
om ook diep genoeg in de slokdarmwand weefsel af te nemen (Transepithelial),
waardoor misschien ook een kleine kankerrest die niet in de meest oppervlakkige
laag van de slokdarm zit kan worden gedetecteerd.

Het doel van het huidige onderzoek is om uit te zoeken of dit WATS-borsteltje
ook veilig gebruikt kan worden na chemotherapie en bestraling en om uit te
zoeken of kankerrest met dit WATS-borsteltje beter kan worden aangetoond dan
met de standaard biopten.

Interventionele prospectieve fase I pilot studie

Naast de standaard bite-on-bite biopten zullen twee WATS-procedures worden uitgevoerd bij patiënten die een OGD ondergaan in het kader van een klinische responsevaluatie na neoadjuvante chemoradiotherapie (volgens het SANO-protocol). Ten eerste zullen tien patiënten zonder histologisch bewijs van tumorresidu bij de eerste en tweede klinische responsevaluaties (resp. CRE-1 en CRE-2) WATS ondergaan bij de derde klinische responsevaluatie (CRE-3) die wordt uitgevoerd 24 -26 weken na voltooiing van neoadjuvante chemoradiotherapie. Op dit moment heeft de meerderheid van de patiënten na chemoradiotherapie geen ulceratie of erosies meer, waardoor het risico op complicaties verminderd is. Als WATS veilig kan worden uitgevoerd op CRE-3, zullen nog eens 10 patiënten zonder histologisch bewijs van resterende ziekte tijdens CRE-1 WATS ondergaan tijdens CRE-2, die 12-14 weken na voltooiing van neoadjuvante chemoradiotherapie wordt uitgevoerd.

Het grootste risico voor deelnemende patiënten is het risico op complicaties
(met name perforatie of overmatig bloeden) als gevolg van het uitvoeren van
WATS in een bestraalde slokdarm. Eerdere studies naar WATS voor Barrett's
slokdarm (n = 18.596) en studies naar weefselafname met een normaal borsteltje
(n = 67) en bite-on-bite biopten (n = 123) voor patiënten die neoadjuvante
chemoradiotherapie ondergingen, rapporteerden geen perforaties of overmatig
bloeden. De huidige SANO-studie (n> 500) meldde één overmatige bloeding uit een
maagzweer na endoscopie. Deze bloeding was in de tijd gerelateerd aan de
endoscopische procedure maar niet causaal gerelateerd aan de bite-on-bite
biopten (die op een andere locatie werden afgenomen). Daarom wordt het risico
van de huidige studie als laag beschouwd.
Integendeel, door aanvullende WATS uit te voeren kan weefsel worden afgenomen
van een groter deel van het oorspronkelijke tumorgebied, wat mogelijk de kans
op het detecteren van resterende ziekte vergroot en daarmee het aantal
fout-negatieve klinische responsevaluaties vermindert. Vroegtijdige detectie
van resterende ziekte zal resulteren in een meer tijdige chirurgische resectie.