Cognitie in Mindfulness: Negativiteit en Depressie

Depressie komt zeer vaak voor en is wereldwijd de grootste bijdrager aan
invaliditeit. Bovendien is de kans op terugval groot en neemt deze kans toe bij
iedere nieuwe depressieve episode. De vraag naar effectieve behandelmethoden,
maar vooral ook terugval-preventiemethoden, is groot. Hierbij is
Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) een veelbelovende methode, met
positieve resultaten bij terugkerende depressie. Echter is het niet effectief
voor iedereen en is de effectiviteit sterk wisselend per persoon. Wat deze
individuele verschillen in effectiviteit veroorzaakt, is niet bekend. Wij
denken dat de onderliggende werkingsmechanismen hier meer inzicht in kunnen
geven, maar deze zijn nog grotendeels onbekend. Met ons onderzoek willen we
daarom de werkingsmechanismen van MBCT proberen op te helderen, zodat op
individueel niveau gekeken kan worden naar factoren die de effectiviteit
beïnvloeden. Op die manier hopen we een betere predictie te kunnen maken van de
verwachte effectiviteit van MBCT en eventueel de effectiviteit te kunnen
verbeteren.
Hiervoor richten we ons op twee factoren die te maken hebben met negativiteit,
die uit voorgaand onderzoek al belangrijk gebleken zijn in zowel depressie als
MBCT: rumineren en de verwerking van externe negatieve informatie. 

We zullen ons richten op de werkingsmechanismen van MBCT in de behandeling en
preventie van depressieve episodes, bij terugkerende en chronische depressie.
We richten ons hierbij om twee factoren die mogelijk een rol spelen: rumineren
en de verwerking externe negatieve informatie.
Hierbij stellen we de volgende doelen:

1. De gunstige effecten van MBCT op depresieve symptomen, rumineren en
kwaliteit van leven repliceren in patiënten met chronische of terugkerende
depressie.
2. Testen van de modererende en mediërende effecten op rumineren.
2.1.1. Testen of rumineren op baseline modererend is voor de effecten van MBCT
versus gebruikelijke zorg op depressieve symptomen in patiënten met matige tot
ernstige depressieve symptomen.
2.1.2. Testen of rumineren mediërend is in het effect van MBCT op depressieve
symptomen in patiënten met chronische of terugkerende depressie.
3. De relatie evalueren tussen aversieve inhibitie en emotie-specifiek
werkgeheugen aan de ene kant, en ruminatie en depressieve symptomen voor MBCT
aan de andere kant.
4. Evalueren of MBCT veranderingen in aversieve inhibitie en emotie-specifiek
werkgeheugen teweegbrengt in patiënten met chronische of terugkerende
depressie.
5. Evalueren of (veranderingen in) aversieve inhibitie en emotie-specifiek
werkgeheugen modererend en/of mediërend zijn in het effect van MBCT op
depressieve symptomen.

Wachtlijst gecontroleerde trial, waarbij groepsindeling bepaald wordt door
datum van aanmelding t.o.v. start training binnen klinische routine.

De belasting van de deelnemers tijdens het onderzoek bedraagt het invullen
vragenlijsten en het uitvoeren van taken.
De patiënten worden in twee groepen ingedeeld, waarbij beide groepen dezelfde
metingen ondergaan, maar de hoeveelheid afspraken verschillen. Groep 1 zal in
totaal 3 (2x 2,5 uur en 1x 50 minuten) afspraken met de onderzoeker hebben, en
daarbij nog 8 maal een korte set vragenlijsten invullen (8x 10 minuten). In
totaal bedraagt de tijdsinvestering van deelnemers in groep 1 ongeveer 7 uur en
10 minuten.
Groep 2 zal in totaal 5 (2x 2,5 uur en 3x 50 minuten) afspraken met de
onderzoekers hebben, en daarbij nog 16 maal een korte set vragenlijsten
invullen (16x 10 minuten). In totaal bedraagt de tijdinvestering van deelnemers
in groep 2 ongeveer 10 uur en 10 minuten.
Gezonde controles hebben één afspraak (1x 3 uur) na een telefonisch gesprek van
ongeveer 30 minuten, dus in totaal een tijdsinvestering van 3,5 uur.

*Deelnemers vanuit ProPersona zullen tijdens afspraken worden gevraagd om
vragenlijsten in te vullen en een ademhalingstaak (BFT - zie hieronder) uit te
voeren. De andere twee computer taken worden niet afgenomen. Hierdoor bedraagt
de tijdsinvestering voor ProPersona deelnemers in groep 1 ongeveer 3 uur en 50
min, en voor groep 2 ongeveer 6 uur en 50 minuten.

De vragenlijsten bedragen:
• Rumineren: Ruminative Response Scale (RRS; F. Raes & Hermans, 2007; Treynor,
Gonzalez, & Nolen-Hoeksema, 2003). De totale score en de 5 items lange
subschaal *brooding* (Schoofs, Hermans, & Raes, 2010) zullen gebruikt worden.
• Repetitief negatief denken: Perseverative Thinking Questionnaire (PTQ; Ehring
et al., 2011).
• Depressieve symptomen: Zowel de Inventory of Depressive Symptomatology
Self-Report (IDS-SR; Rush, Gullion, Basco, Jarrett, & Trivedi, 1996), als de 16
items lange Quick Inventory of Depressive Symptomatology Self-Report (QIDS-SR)
zullen gebruikt worden.
• Mindfulness skills: ive Facet Mindfulness Questionnaire - Short Form
(FFMQ-SF; Bohlmeijer, ten Klooster, Fledderus, Veehof, & Baer, 2011). De totale
score en de 6 items lange subschaal "non-judging of inner experience" zullen
gebruikt worden.
• Angst symptomen: Spielberger State-Trait Anxiety Inventory (STAI;
Spielberger, 1971).
• Algemeen welbevinden: Outcome Questionnaire (OQ; Lambert et al., 1996).
• Zelfcompassie: Self Compassion Scale-Short Form (SCS-SF; Neff, 2003; Filip
Raes, Pommier, Neff, & Van Gucht, 2011).

De taken bedragen:
• Breathing Focus Task (BFT), 20 minuten: proefpersonen worden gevraagd op hun
ademhaling te letten en eens in de paar minuten aan te geven of ze op hun
ademhaling letten, of dat ze afgeleid zijn. Als ze afgeleid zijn, worden ze
gevraagd aan te geven door wat voor gedachten (positief, negatief, neutraal).
• Pavloviaanse-Intrumentele Transfer (PIT) taak, 30 minuten: proefpersonen
worden gevraagd om op de computer paddenstoelen te verzamelen, die een
geldbedrag opleveren of kosten. Het is de bedoeling dat de proefpersonen zoveel
mogelijk belonende paddenstoelen verzamelen en de paddenstoelen die geld
kosten, vermijden.
• Working Memory Update/Ignore Emotion Task (WMUIET), 40 minuten: proefpersonen
worden gevraagd om gezichten te onthouden. Gezichten kunnen zowel een droevige
als een neutrale uitdrukking hebben. Deze taak wordt uitgevoerd op de computer.