De Knijpstudie: Een enkelblinde gerandomiseerde trial naar het effect van gesuperviseerde pre-operatieve knijpoefeningen op bloedvatdiameters bij patiënten die in aanmerking komen voor aanleg van arterioveneuze fistel voor hemodialyse

Het aantal hemodialysepatiënten wereldwijd groeit. In Nederland is de
incidentie 115: 1 miljoen; dit komt neer op bijna 2000 nieuwe dialysepatiënten
per jaar. Een functionerende arterioveneuze fistel (AVF) is essentieel voor
succesvolle dialyse en van levensbelang voor dialysepatiënten.
Een groot probleem bij het aanleggen van een AVF ten behoeve van dialyse is
non-maturatie (30-50%), waarbij de AVF niet binnen zes weken een adequate
diameter en flow bereikt. Hierdoor zijn frequente re-interventies nodig, is het
vaak noodzakelijk een nieuwe AVF aan te leggen, of is men aangewezen op het
gebruik van een kunststof shunt of centraal veneuze lijnen met alle risico*s
van dien (infectie, trombose, slechte patency). Dit zorgt voor vertraging van
het dialysetraject en gaat gepaard met een aanzienlijke morbiditeit.
De voorkeurslocatie voor het aanleggen van een AVF is de pols (een
radio-cephale AVF) van de niet-dominante arm aangezien de kans op ischemische
complicaties in de hand hier het kleinst is. Echter, non-maturatie treedt met
name op in de radio-cephale AVF in de pols hetgeen vooral samenhangt met een
kleinere diameter van de bloedvaten.
Kleine, niet-gerandomiseerde studies suggereren dat het doen van postoperatieve
onderarm oefeningen een gunstige invloed heeft op de diameter van de
bloedvaten, en daarmee mogelijk maturatie bevordert. Op basis van deze
resultaten schrijven de internationale richtlijnen standaard knijpoefeningen na
AVF chirurgie voor.
Het nut van preoperatieve knijpoefeningen is nooit onderzocht, terwijl dit
theoretisch een toename van bloedvatdiameter bevordert, de operatie
vergemakkelijkt, en de kans op non-maturatie doet afnemen. Omdat bekend is dat
het succes van oefentherapie in grote mate samenhangt met de intensiteit van
supervisie alsmede standaardisatie van de oefeningen, kan een elektronisch
(app-based) trainingsschema in combinatie met regelmatige fysiotherapiesessies
van groot belang zijn.

Onderzoeken of het doen van gesuperviseerde pre-operatieve onderarmoefeningen
de diameter van de onderarms bloedvaten vergroot.

Enkel blind gerandomiseerde gecontroleerde multicenter trial

Deelnemers ontvangen een dagelijks programma met gesuperviseerde knijpoefeningen voor de arm waar de shuntoperatie gaat plaatsvinden. In de thuissituatie wordt de training gestimuleerd en gemonitord op efficientie en frequentie met behulp van een gevalideerde e-device, gekoppeld aan een handgrip trainer. Daarnaast zullen patienten 1x/week deelnemen aan een fysiotherapiesessie. Na 6 weken wordt een extra echo-duplex verricht om bloedvatdiameters na training te vergelijken. Na de operatie worden patienten opgevolgd volgens standaard protocol. De controlegroep doet geen knijpoefeningen pre-operatief, wat standaard practice is op dit moment. gedurende de studie periode zal alle patienten gevraagd worden om e-vragenlijsten in te vullen over kwaliteit van leven, invloed van ziekte op ADL en invloed van de behandeling (knijpoefeningen).

De interventiegroep wordt blootgesteld aan een oefenschema dat vermoeidheid van
de arm kan veroorzaken. Daarnaast moet de patient 5x extra naar het ziekenhuis
voor een aanvullende fysiotherapiesessie. Deze zullen zoveel mogelijk gepland
worden als patient al andere afspraken in het ziekenhuis heeft. Er zal 6x een
vragenlijst ingevuld moeten worden gedurende het oefenprogramma. Het risico op
schade voor de patient behoudens tijdelijke vermoeidheid is nihil.