Fysieke activiteit tijdens chemotherapie; beschermt het tegen hartschade? De pact-paces-heart studie.

De overlevingskansen voor borst kankerpatiënten zijn de afgelopen decennia in
Nederland sterk verbeterd. De incidentie van borstkanker in ons land neemt
echter nog steeds toe. Als gevolg van deze twee trends neem de populatie van
'borstkanker overlevers' sterk toe. Met het toenemen en ouder worden van deze
populatie wordt het voorkomen van de lange-termijn effecten van de borstkanker
behandeling steeds belangrijker. Een van de belangrijkste lange-termijn
effecten zijn hart- en vaatziekten, aangezien deze kunnen leiden tot een
klinisch relevante toename van morbiditeit en mortaliteit. Daarnaast hebben ze
ook een negatief effect op kwaliteit van leven na borstkanker overleving.

Op dit moment zijn er geen effectieve methoden om cardiovasculaire schade van
de borstkanker behandeling tegen te gaan. Een bij dierstudies veelbelovende
methode is fysieke activiteit tijdens de kankerbehandeling, waarbij het via een
verschillende pathways (bijv. door het veranderen van het cardiale metabolisme)
een cardioprotectief effect had. Data van humane studies zijn vooralsnog
schaars en vooral afkomstig van observationele studies. Onlangs werd de eerste
RCT op dit onderwerp gepubliceerd, waarbij een kleine studiepopulatie (n=13)
een eenmalige intensieve sportsessie onderging voorafgaand aan de eerste gift
doxorubicine. Ten opzichte van de control groep (n=11), bleek dat de
inspanningsgroep een significant mindere stijging hadden van de cardiale
enzymen, als teken van acute cardiotoxiciteit. Het effect van fysieke
activiteit tijdens chemotherapie op langere termijn bij een grotere studie
populatie is echter nog nooit onderzocht.

Het doel van het onderzoek is om aan te tonen of fysieke activiteit tijdens
adjuvante chemotherapie heeft geleid tot minder cardiovasculaire schade bij
vrouwen met borstkanker na een gemiddelde follow-up van 6-7 jaar. Naast
cardiovasculaire uitkomsten heeft het onderzoek ook als doel om het effect van
fysieke activiteit tijdens de chemotherapie op huidige vermoeidheidsklachten,
kwaliteit van leven, beweeggedrag, cognitie, hartritme variabiliteit en
spierkracht te onderzoeken.

Deze studie wordt een cross-sectionele follow-up studie van twee eerdere RCTs:
de PACT en PACES studie (PACT: Physical Activity during Cancer Treatment, en
PACES: Physical Activity during Adjuvant Chemotherapy Effectiveness Study). De
PACT en PACES werden uitgevoerd tussen 2010-2013 en gecoördineerd vanuit het
UMC Utrecht en het Antoni van Leeuwenhoek, respectievelijk. Beide studies
onderzochten het effect van een bewegingsinterventie tijdens adjuvante
chemotherapie bij vrouwen met borstkanker op vermoeidheid, kwaliteit van leven,
uithoudingsvermogen en spierkracht. Ten tijde van het ontwikkelen en uitvoeren
van de studies was er nauw contact tussen de onderzoeksteam van beide studies,
wat heeft geresulteerd in een vergelijkbare studie opzet en * populatie. Als
gevolg hiervan kunnen deze studies goed gecombineerd worden tot een follow-up
studie.

Voor de pact-paces-heart studie worden alle geschikte deelneemsters van beide
studies uitgenodigd voor een studiebezoek in het UMC Utrecht. Zowel de PACT
(UMC Utrecht) als de PACES deelneemsters (AvL) zullen worden uitgenodigd in het
UMC Utrecht.

Gedurende dit 4 uur en 30 minuten durende studiebezoek zullen de deelneemsters
een aantal metingen ondergaan, waaronder een cardiale MRI scan, een maximale
inspanningstest, een echo van het hart, een test voor de endotheelfunctie en
zal er bloed worden afgenomen. Voorafgaand aan dit studiebezoek zullen
deelneemsters worden gevraagd om online vragenlijsten in te vullen.

Tevens zal er bij deze studie de optie aan deelneemsters worden voorgelegd om
ook deel te nemen aan de Biobank; hierin zal bloed (20 mL; plasma, serum en cel
pellets) worden opgeslagen voor eventuele vervolgstudies. Deelneemsters kunnen
mee doen met de studie zonder deel te nemen aan de Biobank.

Er zijn twee optionele testen bij dit onderzoek; de online cognitietesten en de
Biosensor. Beide opties dienen apart op het informed consent te worden
aangevinkt.
Indien deelneemsters mee willen doen met de cognitietesten, zullen we de week
voorafgaand aan hun studiebezoek een mail ontvangen met daarin een link.
Hiermee kunnen ze thuis op hun computer de test maken. We vragen ze de testen
binnen 2 weken (dus in de week voorafgaand of de week aansluitend aan het
studiebezoek) te maken.
Indien deelneemsters mee willen doen met de Biosensor, zullen zij na afloop van
het studiebezoek de Biosensor krijgen met bijbehorende uitleg en telefoon en
kort vragenlijstje. Indien het studiebezoek over meerdere dagen verspreid is,
zullen ze de Biosensor ontvangen na het eerste studiebezoek. Deelneemsters
ontvangen ook een retourenveloppe om de mobiele telefoon te retourneren. De
Biosensor zelf kan worden weggegooid.

Tijdsinvestering: deelname aan deze studie kost ongeveer 5 uur, exclusief
reistijd naar het UMC Utrecht. Indien deelneemsters mee doen aan de optionele
testen, neemt het invullen van de cognitietest een uur in beslag en wordt
gevraagd de Biosensor gedurende een periode van drie aaneengesloten dagen te
dragen.

Psychologische last; het kan als een psychologische last worden gezien om - na
een behandeltraject voor borstkanker te hebben ondergaan - te worden
geconfronteerd met eventuele bijwerkingen van deze borstkankerbehandeling.

Toevalsbevindingen; er kunnen gezien de metingen toevalsbevindingen/afwijkingen
worden gevonden waar deelneemsters nog geen weet van hadden.

Hematoom kan ontstaan op de plek van de venapunctie, zeer zelden ook een
infectie. Tevens kan het contrast subcutaan in plaats van intraveneusworden
geinjecteerd. Dit is niet schadelijk, maar kan wel een beurs gevoel geven.

Energie; de maximale inspanningstest vergt energie. Dit geldt ook voor het
uitvoeren van de loopinstructies die bij de Biosensor horen.

Contrast-allergie: er zijn case-reports over het optreden van een allergische
reactie op het gadolinium-houdende contrast.