Metabolisme en overleving in patienten met amyotrophische laterale sclerose

Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een ernstige aandoening waarvoor
momenteel geen behandeling bestaat. ALS veroorzaakt progressieve spierzwakte en
heeft een gemiddelde overlevingsduur van 3 tot 5 jaar. De prevalentie van ALS
in Nederland is 1600 personen per jaar. Een beter begrip van het verloop van
ALS en de onderliggende pathologie is van groot belang om nieuwe therapieën te
ontwikkelen. Een fout in de energiehuishouding heeft mogelijk invloed op de
progressie snelheid in ALS. In diermodellen van ALS zijn meerdere metabolische
veranderingen geassocieerd met het ziekteverloop, waaronder een verlaagde vet
massa, gestoorde glycogeen en vetopslag en veranderingen in de
hormoonhuishouding. Uit eerdere studies is gebleken dat een verhoogd
rustmetabolisme, een lage vet massa en een laag BMI zijn geassocieerd met een
slechtere prognose in ALS patiënten. Klinische studies wijzen bovendien op een
mogelijk positief effect van het supplementeren met hoogcalorische diëten. Een
gedetailleerde evaluatie van de stofwisseling, lichaamssamenstelling en
voedingsinname bij ALS patiënten en gezonde vrijwilligers kan daarom leiden tot
nieuwe aangrijpingspunten voor toekomstige therapieën. Op deze manier hopen we
met de resultaten van deze studie het ziekteverloop van ALS te beïnvloeden.

Het doel van dit onderzoek is om een verandering in het metabolisme van ALS
patiënten aan te tonen en te relateren aan de snelheid van ziekte progressie.

Cross-sectionele case-control en longitudinale cohort studie met 4 groepen: ALS
patienten (n = 78) en neurologische controlepersonen (n = 78) en
asymptomatische dragers (n = 39) en families (n = 39) waarin ALS voorkomt. De
ALS patienten zullen optioneel worden gevolgd voor 2 jaar met 3-maandelijkse
controle (window van vier weken) momenten om het metabolisme,
lichaamssamenstelling en voedselinname te evalueren.
Familieleden kunnen drager danwel niet-drager zijn van een ALS gen. De
lichaamsactiviteit wordt gemeten middels de ActiGraph. De ActiGraph is een
accelerometer (versnellingsmeter) waarmee de metabolic equivalent of task (MET)
geschat kan worden in kcal/kg x hour. De ActiGraph is een klein (0.5 x 3.5 x 1
cm), licht (14 gram) apparaatje en zal op de rechterheup worden gedragen
tijdens de uren dat de deelnemer wakker is, gedurende 7 aaneenvolgende dagen.
De ActiGraph is recent gevalideerd in 42 ALS patiënten (unpublished data).
De ActiGraph zal bij iedere visit aan de participant meegegeven worden, waarna
gevraagd zal worden de ActiGraph aan ons te retourneren. Wij zullen de
benodigdheden hiervoor verstrekken.

Energiehuishouding en lichaamsamenstelling worden beide gemeten op niet
invasieve wijze. Bloed wordt afgenomen via een vena puntie en heeft een
minimaal risico op complicaties. Patienten moeten 1 maal en optioneel tot 9
maal een ochtend in het ziekenhuis aanwezig zijn. Daarnaast moeten ze
voorafgaand aan elk bezoek een vragenlijst invullen over hun voedselinname. De
belasting voor deelname is daarom gemiddeld met een nihil risico op
complicaties.