Tau beeldvorming in tauopathieën: de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie

De meest voorkomende oorzaak van dementie, de ziekte van Alzheimer, heeft als
pathologische hoofdkenmerken ophopingen van amyloid en tau proteïne. Andere
neurodegeneratieve ziektes die aan de oorsprong van dementie kunnen liggen zijn
ook gekenmerkt door pathologische ophopingen van tau, zoals dementie op basis
van Lewy bodies.

Het succes van de PET tracers voor amyloid-beta zoals Pittsburgh compound B
([11C]PiB), [18F]Florbetapir, [18F]Flutemetamol en [18F]Florbetaben heeft tot
de ontwikkeling van de tau-specifieke tracer [18F]AV1451 geleid. De
mogelijkheid om tau pathologie in vivo te visualiseren en kwantificeren heeft
de potentie om het onderzoek naar de ziekte van Alzheimer en andere vormen van
dementie veroorzaakt door tau pathologie vooruit te helpen. Bijvoorbeeld, het
beoordelen van de regionale opname van tau tracers, welke specifiek zijn per
tauopathie, kunnen de diagnostische zekerheid bij deze ziektes verbeteren en
kan helpen om deze ziektes in een vroeg stadium te detecteren. Ook is de
verspreiding van tau, in tegenstelling tot amyloid-beta, sterk gerelateerd aan
neurodegeneratie en cognitieve achteruitgang bij patiënten met de ziekte van
Alzheimer. Dit is een indicatie dat (longitudinale) tau beeldvorming met
[18F]AV1451 inzicht kan bieden in de stage waarin de pathologie zich bevind en
kan dienen als een hulp bij het stellen van een prognose. Tot slot kan PET
beeldvorming met [18F]AV1451 bijdragen aan onderzoek naar anti-tau medicijnen
door de effecten van deze medicijnen in vivo te meten.

Het doel van dit onderzoek is om 1) het testen van de nieuwe PET-tracer [18F]
AV1451 voor tau pathologie als een diagnostische marker voor AD en als een
prognostische marker in AD en DLB 2) de (regionale) tracer binding van [18F]
AV1451 te onderzoeken in AD (cross-sectioneel en longitudinaal) en DLB
(corss-sectioneel) en de relaties tussen (verandering in) tracer binding,
neurodegeneratie, symptomen en 3) de voorspellende waarde van [18F] AV1451
tracer binding op baseline te onderzoeken voor de verandering van
neuropsychologisch functioneren in AD/DLB en in DLB subjects de verandering in
DLB specifieke vragenlijsten.

De huidige studie betreft een longitudinale observationele studie. Voor AD
patienten betreft de diagnostische interventie die onderzocht wordt een PET
scan op baseline en follow up met de radioactieve tracer [18F]AV1451 die ervoor
dient om tau proteïnen te visualiseren in het menselijk brein. Voor DLB
patienten diagnostische interventie die onderzocht wordt betreft een
[18F]AV1451 PET scan en [18F]FDG-PET scan. Voorafgaand aan dit onderzoek zijn
de methoden om [18F]AV1451 binding te kwantificeren en visualiseren ontwikkeld
welke in deze studie geïmplementeerd worden om de klinische bruikbaarheid van
[18F]AV1451 te onderzoeken.

Geschikte proefpersonen zullen worden geselecteerd vanuit het VUmc, Erasmus MC
en het UMCU. Voor het VUmc zullen proefpersonen worden geselecteerd vanuit het
Amsterdamse dementie cohort, bestaande uit patiënten die klinisch dementie
screening hebben ondergaan bij het Alzheimer centrum van het VUmc. Deze
patiënten zijn allen gescreend doormiddel van gestandaardiseerde dementie
screening protocollen, met inbegrepen lichamelijk onderzoek, medische
geschiedenis neuropsychologisch onderzoek, MRI en een lumbale punctie (indien
patiënt deze kan ondergaan). Voor het Erasmus MC zullen proefpersonen worden
geworven uit de FTD-risC studie (MEC-2009-409). Voor het UMCU zullen
proefpersonen voornamelijk geworven worden vanuit het Parelsnoer onderzoek
(09-211).

Participerende proefpersonen zullen, na het tekenen van het schriftelijk
toestemmingsformulier en het ondergaan van een screening (lichamelijk
onderzoek, en indien nodig een MRI), een dynamische PET scan met [18F]AV1451 op
een klinische PET-CT scanner, voor DLB: tevens een statische[18F]FDG ondergaan
bij het VU medisch centrum op een PET-CT scanner.

Alle proefpersonen zullen in het kader van vervolgonderzoek voor de dementie
screening en//of studie jaarlijks worden gevraagd om terug te keren voor
neuro(psycho)logisch onderzoek.

MCI/AD patienten worden gevraagd >2 jaar na de baseline [18F]AV1451 PET scan
terug te komen om nogmaals een [18F]AV1451 PET scan te ondergaan. Daarbij zal
gevraagd worden of de lumbaal puntie herhaald mag worden.

Risico's verbonden aan deelname aan deze studie hebben betrekking op 1)
blootstelling aan straling; 2) idiosyncratische reactie op de tracer; 3)
plaatsing van intraveneuze katheter; 4) ongemak tijdens de PET scan; 5)
toevalsbevindingen, en 6) kleine kans op hoofdpijn na lumbaal punctie.