Het ongeïnfecteerde Ixodes scapularis humaan teken-challenge model

De incidentie van tekenbeetziekten op het noordelijk halfrond neemt de laatste
decennia toe. Dit geldt niet alleen voor de bekendste tekenbeetziekte, de
ziekte van Lyme, maar ook voor andere tekenbeetziekten zoals Babesiose,
Anaplasmose en Rickettsiose. Momenteel zijn er geen effectieve methoden voor
preventie van tekenbeetziekten bij mensen.
Een innovatieve manier van preventie is een anti-teken vaccin. In plaats van
een vaccin tegen één bepaalde ziekteverwekker (bijvoorbeeld de Borrelia
bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt) zal een anti-teken vaccin
beschermen tegen meerdere tekenbeetziekten doordat het vaccin gericht is tegen
de vector in plaats van de ziekteverwekker.
Het concept 'teken-immuniteit' is hiervoor van belang. Bewijzen voor dit
concept bestaan al langere tijd en komen tot nu toe vooral voort uit
(experimentele) dierstudies en daarnaast uit epidemiologische studies en
anekdotisch bewijs in mensen.
Een goed gecontroleerde klinische studie naar tekenimmuniteit in mensen is nog
niet eerder verricht en is nodig om het concept teken-immuniteit in mensen
onomstotelijk te bewijzen en vervolgstappen te kunnen maken richting van een
anti-teken vaccin.

Het aantonen van tekenimmuniteit in mensen

Het is een experimentele studie, uitgevoerd in het Amsterdam UMC locatie AMC.
Het studiedesign lijkt op dat van een 'human challenge trial', behoudens het
feit dat in deze studie geen blootstelling aan een infectieus pathogeen
plaatsvindt.

De proefpersonen zullen 3 tot 4 keer een 'teken challenge' ondergaan, wat inhoudt dat zij 10 teken op de arm geplaatst krijgen welke 5-6 dagen blijven zitten onder een goed afgesloten patch/pleister. Deze teken zijn afkomstig van een tekenkolonie uit een laboratorium in Amerika, welke uitgebreid getest zijn op alle bekende pathogenen. Na ontvangst zullen wij zelf ook nog extra testen doen op een percentage van elke batch teken om er zeker van te zijn dat ze 'schoon' zijn. Het gaat hierbij om teken in het nymph stadium van de soort I. scapularis.

Proefpersonen zullen 3 tot 4 keer blootgesteld worden aan een teken-challenge
waarbij er 10 teken van het nymph stadium worden geplaats op de arm voor 5-6
dagen. De totale deelnametijd bedraagt ongeveer 5 maanden, waarvan de laatste
2,5 maand alleen nog bestaat uit 1 bloedafname aan het einde. Gedurende de
studie wordt 345-413ml bloed afgenomen. Na de laatste teken-challenge worden
2-3 huidbiopten afgenomen (en optioneel 1 huibiopt na de eerste challenge).
Door gebruik te maken van een tekenkolonie welke onder gecontroleerde setting
in een laboratorium zijn 'grootgebracht' en uitgebreid zijn getest op
pathogenen kunnen we garanderen dat het gebruik van deze teken niet tot
infecties bij de proefpersonen zal leiden. Deze kolonie is ook in eerdere
klinische studies gebruikt waarin geen serious adverse events werden gezien.
Ondanks dat zullen de teken-challenges wel voor wat ongemak zorgen doordat
proefpersonen 5-6 dagen met een afgesloten pleister rondlopen welke niet nat
mag worden. Verder kan er jeuk optreden op de plaats van de teken.
Een allergie tegen rood vlees wordt geassocieerd met tekenbeten maar is niet
beschreven in de tekensoort (I. Scapularis) die in deze studie gebruikt zal
worden.