TETRA-pilot: Testosteron voor transgender vrouwen na vaginaplastiek: een pilot studie ter bepaling van dosering en toepasbaarheid

Transgender vrouwen (bij geboorte toegewezen mannelijk geslacht, vrouwelijke
genderidentiteit) worden vaak behandeld met genderbevestigende
hormoonbehandeling waarbij het testosteron wordt onderdrukt en estradiol wordt
gegeven om vrouwelijke geslachtskenmerken te ontwikkelen. Na een
genderbevestigende geslachtsoperatie waarbij een vagina wordt gecreëerd en de
testes worden verwijderd, zijn de testosteronspiegels erg laag en wordt
estradiol therapie gecontinueerd. Bij cisgender vrouwen (bij geboorte
toegewezen geslacht vrouw, vrouwelijke genderidentiteit) kunnen zeer lage
testosteronspiegels leiden tot vermoeidheid, somberheid, verminderde seksuele
opwindbaarheid en tevredenheid en cognitieve symptomen. Ook blijkt testosteron
bij vrouwen belangrijk voor de doorbloeding en structuur van de vagina wat weer
belangrijk is voor een intacte opwindingsrespons van het genitaal. Deze zeer
lage spiegels testosteron bij cisgender vrouwen ontstaan met name na
chirurgische menopauze waarbij de ovaria worden verwijderd en bij continue
gebruik van oestrogenen. Lage dosering transdermale testosteron wordt in
dergelijke gevallen aangeraden en kan positieve effecten hebben op deze
klachten.

De hormonale situatie is vergelijkbaar bij transgender vrouwen die een
vaginaplastiek hebben ondergaan en vergelijkbare klachten worden vaak
gerapporteerd. Hierop rijst de vraag of lage dosering testosteronbehandeling
verbetering kan geven op dergelijke klachten bij transgender vrouwen die een
vaginaplastiek hebben ondergaan. Behalve dat een kleine, niet-geblindeerde
studie suggereerde dat transdermale testosterone positieve effecten had op de
seksuele tevredenheid, zijn er geen gecontroleerde studies uitgevoerd. Een
moeilijkheid hierin is dat er op dit moment geen passende formulering
lage-dosering testosteron bestaat die de bloedspiegels kan bereiken tot de
bovengrens van de fysiologische premenopausale vrouwelijke range. Terwijl bij
cisgender vrouwen bekend is dat zij weinig bijwerkingen ervaren van lage
dosering testosteronbehandeling, is het onbekend of dit ook geldt voor
transgender vouwen. Voordat er een studie naar de klinische effectiviteit kan
plaatsvinden is het daarom belangrijk om te bepalen wat de juiste dosering is
van transdermale testosteron om serum testosteron concentraties te behalen die
vergelijkbaar zijn met cisgender vrouwen en of er bijwerkingen zijn bij deze
doseringen in transgender vrouwen die een vaginaplastiek hebben ondergaan.

De primaire doelstelling is om de relatie te bepalen tussen de dosis en de
serum testosteronspiegel bij gebruik van 2% transdermale testosteron met als
doel om totale serum testosteronspiegels te behalen van 1.5-2.5 nmol/l en
bijwerkingen te beoordelen in transgender vrouwen die een vaginaplastiek hebben
ondergaan

De secundaire doelstelling zijn om de toepasselijkheid en volledigheid van een
klinische effecten vragenlijst waarin de mate van klachten van een laag
testosteron wordt bevraagd. Daarnaast zal in een subgroep die expliciet
toestemming geeft om deel te nemen aan het aanvullende en electieve deel van de
studie, de haalbaarheid van het meten van verschillen in vaginale doorbloeding
en genitale opwindbaarheid worden geëvalueerd.

Dit is een niet-geblindeerde pilot studie met twee fasen: een stapsgewijze
dosis-titratie fase en een dosis-continuatie fase

Tijdens de studie gebruiken proefpersonen naast hun reguliere estradiolbehandeling dagelijks een lage dosering 2% transdermale testosteron gel (Tostran®). Gedurende de dosis-titratie fase start men met een dagelijkse dosering van 2.5 mg en zal telkens na twee weken worden geëvalueerd of de dosering moet worden opgehoogd naar 3.3 mg of 5 mg. Als testosteronspiegels tussen de 1.5 en 2.5 nmol/l zijn bereikt, zal er geen verdere verhoging van de dosis worden voorgeschreven en start men met de dosis-continuatie fase. Hierin gebruiken de proefpersonen de voorgeschreven dosering door gedurende twee maanden.

De dosis-titratie fase behelst maximaal vier bezoeken aan de polikliniek van
het kennis- en zorgcentrum genderdysforie (KZcG): bij aanvang en na twee weken
en bij dosisverhoging na zes en tien weken. Tijdens de dosis-continuatie fase
zijn er twee bezoeken aan het KZcG: de eerste één maand na het starten met de
dosis continuatie fase en de laatste twee maanden na starten in deze fase. Dit
is het laatste studiebezoek. Als deelnemers expliciet toestemming geven voor
deelname aan het aanvullende en electieve deel van de studie zullen er in de
eerste week na het tekenen van informed consent en in de laatste week van de
studie een bezoek zijn aan het psychofysiologisch lab van het LUMC.

De bezoeken in het KZcG duren maximaal één uur per bezoek en de bezoeken aan
het LUMC anderhalf uur per bezoek.
Tijdens ieder bezoek van het KZcG wordt gevraagd vragenlijsten in te vullen en
zal bloed worden afgenomen. Tijdens de studie zullen de deelnemers hun
regelmatige bezoeken aan de genderkliniek voortzetten en zullen we deze op
dezelfde dag als een studiebezoek proberen in te plannen.

We schatten in dat de risico's van de onderzoeksbehandeling beperkt zullen
zijn. De milde stijging in testosteron kan leiden tot milde toename van
gezichts- en lichaamsbeharing en milde gewichtstoename en acné. Het aanbrengen
van de gel zou kunnen leiden tot milde droogheid van de huid op de
aanbrenglocatie. Een zeldzame bijwerking in hoofdhaarverlies. Een andere
zeldzaam gerapporteerde bijwerking is een diep veneuze trombose, waarbij
verwacht wordt dat dat risico voortkomt uit het gelijktijdige gebruik van
oestrogenen die de transgender vrouwen al gebruiken. Er is geen risico op
verlaging van de stem omdat transgender vrouwen die de fysiologische puberteit
reeds hebben doorgemaakt, de onomkeerbare verlaging van de stem reeds is
opgetreden. De beschikbare data suggereert dat kort-termijn transdermale
testosteron geen invloed heeft op het borstkanker risico.