Mentale Gezondheidsbevordering op de werkvloer (MENTUPP): een cluster-gerandomiseerde gecontroleerde studie

Depressie en angst zijn de meest voorkomende psychische gezondheidsproblemen op
het werk in de EU, die enorm veel leed veroorzaken en de wereldeconomie elk
jaar 1 biljoen euro aan productiviteitsverlies kosten. Onderzoek heeft
consequent aangetoond dat in de bouw, de gezondheidszorg en de informatie- en
communicatietechnologie (ICT) een relatief groot aantal werknemers lijdt aan
mentale gezondheidsproblemen en een verhoogd risico heeft om ernstiger mentale
gezondheidsproblemen te ontwikkelen, zoals suïcidale gedachten, depressie en
bijkomende angst- of stress gerelateerde symptomen. Werknemers in kleine en
middelgrote ondernemingen (mkb's) zijn bijzonder kwetsbaar, aangezien de
beschikbare studies wijzen op hogere niveaus van depressie, psychische
problemen, burn-out, absenteïsme en presenteïsme bij mkb-werkgevers en
-werknemers, in vergelijking met grote ondernemingen. In totaal maken mkb's
meer dan 90% van alle bedrijven in de EU uit, wat betekent dat er een enorm
potentieel is om de volksgezondheid te beïnvloeden door de uitvoering van het
voorgestelde interventieprogramma.

De primaire doelstelling van het MENTUPP-onderzoeksproject is de geestelijke
gezondheid op het werk te verbeteren door de ontwikkeling, implementatie en
evaluatie van de doeltreffendheid van een meervoudige interventie (MENTUPP)
gericht op mentale gezondheidsproblemen (niet-klinisch en klinisch) op het werk
in kleine en middelgrote ondernemingen in de bouw-, gezondheids- en ICT-sector.
Een secundair doel is het verminderen van depressie, angst en suïcidaal gedrag,
evenals stigmatisering in verband met mentale gezondheidsproblemen. Het
hoofddoel van het huidige onderzoeksproject is het uitvoeren van een randomised
controlled trial (cRCT) in meerdere landen, om de effectiviteit en
kosteneffectiviteit van de MENTUPP-interventie te beoordelen, in negen
implementatielanden, waaronder Nederland.

De multi-country cRCT zal gebruik maken van een mixed-methods aanpak, waarbij
zowel kwalitatieve als kwantitatieve uitkomsten worden verzameld tijdens de
dertien maanden durende studieperiode (juni 2022 - juli 2023). In elk van de
negen interventielanden, waaronder Nederland, zullen in totaal 6 mkb-bedrijven
worden geworven (twee uit de bouw, twee uit de gezondheidszorg en twee uit de
ICT-sector). Per sector zullen de mkb's willekeurig worden ingedeeld in de
interventie- of de uitgestelde-interventiecontrolegroep, zodat de
(kosten)effectiviteit van de MENTUPP-interventie in vergelijking met de
controlegroep kan worden geëvalueerd. Er zullen kwantitatieve en kwalitatieve
gegevens worden verzameld bij de start, na afloop van de interventie (9 maanden
na de start) en na een follow-up van vier maanden na de interventie (13 maanden
na de start).

De MENTUPP-interventie zal drie interventiecomponenten bevatten: Component A richt zich op het bevorderen van mentaal welbevinden en richt zich op niet- en preklinische mentale gezondheidsaspecten waaronder stress, burn-out, en depressieve symptomen. Component B richt zich op depressieve stoornissen, angst, en co-morbide lichamelijke gezondheidsproblemen (klinisch in overeenstemming met ICD-10). Component C richt zich op destigmatisering van geestelijke gezondheidsproblemen op de werkplek in het MKB Interventies. Alle drie de componenten worden ontwikkeld voor het MENTUPP-project en worden hoofdzakelijk geleverd via de online MENTUPP Hub die educatief materiaal bevat, zoals informatiepakketten in tekstvorm, interactieve opdrachten, folders en video's. Deelnemers kunnen inloggen op de MENTUPP Hub en de interventieonderdelen van hun keuze volgen, met behulp van hun eigen account en in hun eigen tempo. Daarnaast worden er waar mogelijk workshops georganiseerd. De MENTUPP-interventie richt zich op drie onderling samenhangende niveaus: het individuele, het peer- en het organisatieniveau.

Deelname aan de workshops en online materialen van de MENTUPP interventie is
vrijwillig. Online materialen, gerelateerd aan de drie componenten van de
MENTUPP interventie, worden aangeboden in de MENTUPP Hub, maar deelnemers zijn
niet verplicht om een bepaalde set van specifieke materialen of workshops te
volgen. De materialen zijn vrij toegankelijk voor alle deelnemers en zij zijn
vrij om elk van de materialen op elk moment en in elke volgorde te gebruiken,
afhankelijk van hun individuele interesses en/of behoeften. De deelnemers
moeten echter wel een aantal vragenlijsten invullen tijdens de baseline- en
follow-up-evaluatie, en ze krijgen pas toegang tot alle MENTUPP-materialen
nadat ze de baseline-evaluatie hebben afgerond. Het invullen van deze
vragenlijsten neemt ongeveer 30 minuten per meetmoment in beslag. Deelname aan
kwalitatieve focusgroepen is ook vrijwillig. Uitkomstgegevens zullen worden
verwerkt en beheerd in overeenstemming met de Nederlandse en Europese
GDPR-richtlijnen. Aangezien de MENTUPP-interventie binnen het mkb zal worden
uitgevoerd, kan anonieme deelname van werknemers in relatie tot hun werkgevers
en leidinggevenden niet worden gegarandeerd, maar het zou kunnen als zij ervoor
kiezen om alleen deel te nemen aan het online interventiemateriaal. Gezien het
mogelijke stigma en de risico's die verbonden zijn aan psychische
gezondheidsproblemen, zal bijzonder voorzichtig te werk worden gegaan wanneer
leden van het projectteam in contact treden met werknemers en werkgevers met
psychische gezondheidsproblemen nadat zij informed consent hebben gekregen.
Hoewel de doelgroepen individuen omvatten die kwetsbaar kunnen zijn, is in
eerdere onderzoeksprojecten van verschillende consortiumpartners aangetoond dat
de aangeboden interventies gunstige effecten hebben op de geestelijke
gezondheid zonder nadelige effecten. Daarom wordt verwacht dat de voordelen van
deelname opwegen tegen de mogelijke risico's.