De PROMOTE-studie: de karakterisering van het microbioom in de zwangerschap en voorspelling van de zwangerschapsuitkomsten

Ons onderzoek is gericht op het ophelderen van een onderliggend mechanisme van
maternale obesitas (MOB)-geïnduceerde zwangerschap en langdurige
gezondheidscomplicaties voor moeders en hun nakomelingen. Met de toenemende
wereldwijde prevalentie van obesitas, komen MOB-gerelateerde
zwangerschapsproblemen steeds vaker voor. Microbiële darmsymbiose speelt een
belangrijke rol in de gezondheid, waarbij dysbiose wordt geassocieerd met
ziekten als obesitas. Van belang zijn zwangerschap, voedingspatronen en pre- of
probiotica die de samenstelling van het darmmicrobioom beïnvloeden. Het
microbioom zelf kan veel fysiologische processen beïnvloeden, zoals
immuunreacties (productie van microbiële producten) en het nutriëntafhankelijke
één-koolstofmetabolisme. We veronderstellen dat darmdysbiose bij MOB kan worden
beschouwd als een endogene chronische stressor die gestoorde immuunresponsen en
één-koolstofmetabolisme induceert. Beide processen resulteren in overmatige
oxidatieve stress, nadelig voor celvermeerdering, differentiatie en
epigenetische programmering van maternale en nakomelingenweefsels. Samen dragen
deze biologische verstoringen bij aan placenta- en vasculaire disfunctie, wat
resulteert in een verhoogd risico op pre-eclampsie of zwangerschapsdiabetes
mellitus. Verticale (tijdens de zwangerschap) en horizontale (tijdens de
bevalling) overdracht van darmdysbiose van moeder op pasgeborene, en
epigenetische placenta- en foetale veranderingen kunnen zich uiteindelijk
ophopen in macrosomie en obesitas bij kinderen.

Onderzoeksvraag: Is maternale microbioomdysbiose in MOB een onderliggend
mechanisme in de pathofysiologie van nadelige maternale zwangerschaps- en
nakomelingenuitkomsten?

Doelen:
Analyseer de verschillen tussen het darm- en vaginale microbioom, maternale en
foetale immuunrespons en één-koolstofmetabolisme bij zwaarlijvige versus
normaal gewicht zwangere vrouwen.

Een prospectief longitudinaal observationeel cohort-pilotonderzoek in een enkel
centrum, ingebed in het Rotterdamse periconceptiecohort (Predict studie, METC
2004-227) zal periconceptioneel/vroeg in het eerste trimester worden uitgevoerd
en doorgaan tot de bevalling/postpartum in het Erasmus MC.

In alle gevallen hebben de risico's voornamelijk betrekking op de last van
deelname aan een onderzoek, wat meestal extra ziekenhuisbezoeken en
beoordelingen betekent. Er zullen maximaal 6 ziekenhuisbezoeken zijn, die elk
ongeveer 30-45 minuten duren. Er zullen twee/drie vaginale echo-onderzoeken in
het eerste trimester plaatsvinden, twee abdominale echo-onderzoeken tijdens het
tweede en derde trimester en 1 postpartumbezoek (allemaal onderdeel van de
Predict-studie, METC 2004-227). Bij maximaal 5 van de afspraken
(periconceptioneel, in het eerste, tweede, derde trimester, postpartum) worden
bloedafnames en rectale swabs afgenomen. De eerste bloedafname wordt
gecombineerd met de bloedafname van het Predict-onderzoek, de drie/vier
opeenvolgende bloedafnames zijn aanvullend voor het PROMOTE-onderzoek, evenals
de rectale swabs. Maternale antropometrie, waaronder gewicht, lengte en
bloeddruk, wordt preconceptioneel of tijdens het eerste trimester gemeten (als
onderdeel van de Predict-studie). De risico's van deelname worden als nihil
beschouwd en de mogelijke voordelen wegen op tegen de risico's. Uit
bovenstaande toelichtingen blijkt duidelijk dat er geen duidelijke risico's
verbonden zijn aan deelname aan het onderzoek. Na elk bezoek ontvangt de
patiënt een foto van hun foetus, verkregen door 3D- of 2D-echografie, indien
mogelijk. In een subgroep van 20 extra geïncludeerde vrouwen zullen we eenmalig
een fecaal (ontlastings)monster afnemen in het derde trimester van de
zwangerschap. Deze subgroep van 20 inclusies zal slechts één bezoek krijgen
voor het ondertekenen van het toestemmingsformulier en het ontvangen van het
fecale verzamelpakket en één bezoek voor het overhandigen van het verzamelde
fecale monster aan de onderzoekers. Ze volgen niet het reguliere
PROMOTE-onderzoeksprotocol.