De HEADs- Up studie: Schuin slapen met een verhoogd hoofdeinde als behandeling van bloeddruk problemen bij de ziekte van Parkinson

Een lage bloeddruk bij het staan, *orthostatische hypotensie*, komt vaak voor
bij mensen met de ziekte van Parkinson (1 op de 3 personen). De symptomen zijn
vaak beperkend, maar toch wordt orthostatische hypotensie vaak niet herkend en
dus ook niet goed behandeld. De meest bekende klacht is een licht gevoel in het
hoofd bij opstaan. De lage bloeddruk kan tot flauwvallen en vallen leiden.

Ongeveer de helft van de mensen met orthostatische hypotensie heeft in de
liggende positie in de nacht juist een te hoge bloeddruk. Dat geeft op de lange
termijn schade aan het hart en de bloedvaten en verhoogt het risico op een
hart- of herseninfarct. De hoge bloeddruk in de nacht zorgt ervoor dat mensen
*s nachts vaker moeten plassen en ook tot meer klachten van orthostatische
hypotensie overdag. Vaker plassen in de nacht is ook niet goed voor de
nachtrust.
Het is dus erg belangrijk om deze bloeddrukproblemen goed te behandelen. Het
samen voorkomen van een lage bloeddruk bij het staan en een hoge bloeddruk bij
liggen, is echter moeilijk te behandelen. Medicijnen die helpen voor het ene
probleem, maken het andere probleem juist erger.
Schuin slapen met het hoofd omhoog (*head-up tilt sleeping*) kan misschien een
positief effect hebben op beide bloeddrukproblemen. Het is een aanpak die al
meer dan 70 jaar bekend is, maar die eigenlijk nog nooit goed onderzocht is.
Ook is het niet duidelijk welke hoek het meest effectief, maar tegelijkertijd
ook tolereerbaar is. Tot slot kunnen er weinig adviezen gegeven worden over hoe
patiënten de hoeken zelf in de thuissituatie kunnen realiseren.

Met dit onderzoek willen we bepalen of schuin slapen een positief effect heeft
op een liggende hoge bloeddruk en lage bloeddruk bij het (op)staan. We willen
erachter komen welke slaaphoek het beste werkt, maar ook hoe comfortabel het is
en welke hoeken goed te verdragen zijn. Ten slotte willen we onderzoeken of we
van tevoren kunnen voorspellen bij wie het schuine slapen goed zal helpen.
De resultaten van dit onderzoek zullen gebruikt worden om een grotere studie
met adequate power te ontwerpen en om aanbevelingen te doen over implementatie
van het slapen met het hoofdeinde omhoog in de dagelijkse praktijk.

1. onderzoeken van het effect van schuin slapen in verschillende hoeken op de
liggende hypertensie
2. onderzoeken van het effect van schuin slapen op orthostatische hypotensie
3. onderzoeken van het effect van schuin slapen op motorische symptomen,
vallen, lichamelijke activiteit en slaap
4. onderzoeken van de tolereerbaarheid en het comfort van schuin slapen in
diverse hoeken.
5. onderzoeken van de factoren die implementatie verbeteren (of moeilijker
maken): dus hoe is de interventie optimaal te implementeren
6. Onderzoeken van voorspellende factoren

Een dubbelblind gerandomiseerde gecontroleerde studie waarbij 50 mensen in een
interventie of controlegroep komen. Voorafgaand en na de interventie van 7
weken vindt er een meting in het ziekenhuis (Radboudumc of LUMC) plaats.
Deelnemers in zowel de interventie als de controle groep starten met 1 week
plat slapen, vervolgens gaat de interventie groep in de volgende hoeken slapen:
6 graden, 12 graden en 18 graden; de controlegroep krijgt: 1 graad, 6 graden en
12 graden. Iedere interventieperiode duurt 2 weken. De conditie van 1 graad
wordt gezien als de controle interventie.

Slapen met het hoofdeinde omhoog in diverse hoeken. Er zijn verschillende bedmaterialen beschikbaar om de exacte hoeken te bereiken. De toe te passen methode wordt gerpersonaliseerd en in overleg met de deelnemer gemaakt, afhankelijk van de thuissituatie (bijv. enkel of dubbel matras). Er vindt 1 bezoek plaats waarbij de onderzoeker de bedmaterialen samen met de deelnemer installeert en instructies krijgt over het verhogen van de hoeken. Tijdens de interventie is er om de week contact met een videoverbinding om eventuele problemen te bespreken en ook om te helpen bij een aantal metingen. Indien het niet haalbaar is dat de deelnemer zelfstandig de hoeken aanpast zullen er aanvullende huisbezoeken gepland worden. De hoek waarin daadwerkelijk geslapen wordt, wordt gecontroleerd door een activity tracker die continu gedragen wordt. Indien een hogere hoek niet meer tolereerbaar is, wordt de deelnmer gevraagd door te gaan in de vorige hoek.

Gedurende 7 weken zal de deelnemer gevraagd worden een aantal handelingen uit
te voeren. Het gaat hierbij om de interventie als een aantal metingen
(dagelijks en wekelijks); dit kan als intensief en belastend ervaren worden. We
zullen de deelnemers zo veel mogelijk ondersteunen bij de uitvoering door
regelmatig contact te onderhouden en duidelijke instructies te geven. De
effecten van de interventie kunnen zowel in de interventie als de controlegroep
direct merkbaar en zichtbaar zijn.

De risico's bestaan met name uit een valrisico bij het opstaan uit bed of bij
de sta-test; ook dit zal (op afstand) begeleid worden en deelnemers zullen
hierover geïnformeerd worden. Hoewel een val ernstige gevolgen kan hebben,
verwachten we dat het risico op een val klein is door de zorgvuldige
begeleiding.