Kanker Nazorg Wijzer in de huisartsenpraktijk - een blended care aanpak voor leefstijl bevordering

De prevalentie van kanker stijgt, maar ook de overlevingskans bij de diagnose
kanker is de afgelopen decennia fors gestegen. Naar verwachting telt Nederland
in 2030 één miljoen mensen die kanker hebben of hebben gehad. Na de behandeling
ervaren survivors een verminderde kwaliteit van leven en hebben zij moeite om
het dagelijkse leven weer op te pakken. Om hen hierbij te helpen is de Kanker
Nazorg Wijzer ontwikkeld, een eHealth interventie gericht op het bevorderen van
leefstijl en het aanleren van zelfmanagement vaardigheden in het omgaan met de
gevolgen van kanker. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat de Kanker Nazorg
Wijzer effectief is in het bevorderen van gezonde voeding, beweging (Kanera, I.
M., Bolman, C. A., Willems, R. A., Mesters, I., & Lechner, L. (2016).
Lifestyle-related effects of the web-based Kanker Nazorg Wijzer (Cancer
Aftercare Guide) intervention for cancer survivors: a randomized controlled
trial. Journal of cancer survivorship : research and practice, 10(5), 883-897.
https://doi.org/10.1007/s11764-016-0535-6) en het verminderen van
vermoeidheidsklachten en depressieklachten (Willems, R. A., Bolman, C. A.,
Mesters, I., Kanera, I. M., Beaulen, A. A., & Lechner, L. (2017). Short-term
effectiveness of a web-based tailored intervention for cancer survivors on
quality of life, anxiety, depression, and fatigue: randomized controlled trial.
Psycho-oncology, 26(2), 222-230. https://doi.org/10.1002/pon.4113). Sinds 2018
is de Kanker Nazorg Wijzer beschikbaar via kanker.nl, maar slechts een klein
aantal patiënten maakt gebruik van de interventie. Voormalig kankerpatiënten
geven aan dat zij behoefte hebben aan persoonlijk contact. Hierin zien wij een
rol voor de huisarts vanwege de vertrouwensband die tussen huisarts en patiënt
bestaat. Door de huisarts te laten begeleiden kunnen enerzijds meer (kwetsbare)
patiënten worden bereikt, en zal het effect en gebruik van de Kanker Nazorg
Wijzer vergroot worden. Om de Kanker Nazorg Wijzer in de huisartsenpraktijk te
integreren werd een blended care protocol ontwikkeld. In dit onderzoek wordt de
effectiviteit van het blended care protocol op het verbeteren van leefstijl en
kwaliteit van leven onderzocht en wordt kosteneffectiviteit in de zin van
verminderde zorgconsumptie en verwachtte vermindering van zorgkosten door deze
vorm van preventie onderzocht. In het voorgaande onderzoek naar de
effectiviteit van de KNW werd kosteneffectiviteit niet onderzocht.

Het primaire doel van het onderzoek is om zicht te krijgen op de korte termijn
(6 maanden) en de lange termijn (12maanden) effecten van de blended care
interventie op de leefstijlgedragingen (beweging, eetgedrag, rookgedrag en
alcohol gebruik) van voormalig kankerpatiënten.
Het secundaire doel van het onderzoek is om zicht te krijgen op de effecten van
de blended care interventie op bloeddruk alsook de mate van ervaren
psychosociale distress, vermoeidheid, restklachten na kanker en kwaliteit van
leven van voormalig kankerpatiënten. Tevens wordt de kosteneffectiviteit van
het blended care protocol geëvalueerd op basis van ziektelast, medicijngebruik,
ziektedagen, aanwezigheid van co-morbiditeit en QALY*s.
Verder worden de proces aspecten van het blended care protocol en het gebruik
van de website en de verschillende modules van de Kanker Nazorg Wijzer
geëvalueerd.

Dit betreft een gerandomiseerde klinische studie (RCT). Een klinische trial zal
worden uitgevoerd om de experimentele groep te vergelijken met de
wachtlijstcontrolegroep. Deelnemende huisartsenpraktijken worden middels
randomisatie toegekend aan één van de twee condities. Zij zullen hun patiënten
uitnodigen voor deelname aan het onderzoek middels een informatiebrief met
bijgevoegde toestemmingsverklaring. Indien patiënten mee willen doen aan het
onderzoek dienen zij de toestemmingsverklaring te ondertekenen en op te sturen
naar de onderzoekers. Hierna ontvangen zij een link naar de online
baselinemeting. Tevens wordt de huisartsenpraktijk ingelicht over de deelname
van haar patiënten. Patiënten in de experimentele groep worden na het invullen
van de baselinemeting uitgenodigd voor het eerste consult bij de huisarts of
praktijkondersteuner, hiermee start de blended care interventie (enkel voor
participanten in de experimentele groep). Dit houdt in dat patiënten worden
uitgenodigd voor een intake consult en een follow-up consult, 6 weken later, op
de huisartsenpraktijk. De consulten zullen worden gehouden met huisarts of
praktijkondersteuner. Vanaf het intakeconsult zullen participanten in de
experimentele groep het online Kanker Nazorg Wijzer programma gebruiken.
Tijdens het follow-up consult wordt met participanten hun vordering in het
Kanker Nazorg Wijzer programma besproken en krijgen de participanten
persoonlijke begeleiding bij het interpreteren van de adviezen uit het
programma. De participanten uit de controle groep zullen gedurende de looptijd
van het onderzoek enkel deelnemen aan de vragenlijsten en bloeddrukmeting. In
de controle groep zullen huisartsenpraktijken participanten care as usual
bieden. Care as usual betekent dat deelnemers in de controlegroep toegang
hebben tot het volledige zorgaanbod, inclusief eHealth interventies, waaronder
de Kanker Nazorg Wijzer. Zij zijn echter vrij om gebruik te maken van dit
programma, zij het op eigen initiatief. Na afloop van het onderzoek worden zij
geïnformeerd over het Kanker Nazorg Wijzer programma en aangemoedigd om het te
gebruiken. Bloeddruk wordt afgenomen bij alle participanten na 6 maanden. Alle
deelnemers ontvangen (online) vragenlijsten; op baseline, en vervolgens 6 en 12
maanden na de eerste meting.

De opzet van de studie ziet er als volgt uit:
E: T0 x T1 x T2 -
C: T0 - T1 - T2 x

E: experimentele groep
C: controle groep

Metingen:
T0: baseline: leefstijl (beweging, eetgedrag, rookgedrag en alcoholgebruik),
mate van distress, vermoeidheid, kwaliteit van leven (QoL) en
gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (Health related QoL).
T1: 6 maanden na de eerste meting: leefstijl (beweging, eetgedrag, rookgedrag
en alcoholgebruik), bloeddruk, mate van distress (Depressie en Angst),
vermoeidheid, kwaliteit van leven (QoL) en gezondheidsgerelateerde kwaliteit
van leven (Health related QoL).
T2: 12 maanden na de eerste meting: leefstijl (beweging, eetgedrag, rookgedrag
en alcoholgebruik), mate van distress (Depressie en Angst), vermoeidheid,
kwaliteit van leven (QoL) en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven
(Health related QoL).

x: gebruik van het online Kanker Nazorg Wijzer programma
-: geen gebruik van het online Kanker Nazorg Wijzer programma

De experimentele groep ontvangt de blended care interventie. De blended care interventie bestaat uit de volgende onderdelen: Één consult met de huisarts of praktijkondersteuner (bij voorkeur POH-Somatiek, maar kan ook zijn POH-GGZ, POH-ouderen) waarin men wordt gemotiveerd om de online Kanker Nazorg Wijzer te gebruiken; Één consult met de huisarts of praktijkondersteuner (bij voorkeur POH-Somatiek, maar kan ook zijn POH-GGZ, POH-ouderen), 6 weken na het eerste consult, waarin de proefpersoon persoonlijke begeleiding krijgt bij het toepassen van de adviezen uit de online Kanker Nazorg Wijzer; Gebruik van de Kanker Nazorg Wijzer voor 6 maanden vanaf het eerste consult. De Kanker Nazorg Wjizer zal in verschillende modules informatie en op maat gemaakt advies verstrekken over de volgende onderwerpen: o Leefstijl adviezen na kanker o Psychische klachten als gevolg van de ziekte o Fysieke klachten als gevolg van de ziekte (zoals vermoeidheid) o (ziekte) zelfmanagement o Probleemoplossende vaardigheden (coping) o Omgaan met de sociale omgeving/ terugkeer naar werk De modules zijn o.a. opgebouwd uit tekstuele informatie en adviezen, filmpjes (waarin voormalig kankerpatiënten hun verhaal doen) en opdrachten/oefeningen. Deze zijn gebaseerd op bewezen effectieve methoden, zoals cognitieve gedragstherapie, mindfulness, modelling, action planning en coping planning. Proefpersonen in de experimentele groep kunnen zo vaak en zo lang inloggen als ze zelf willen. Proefpersonen krijgen op basis van de ingevulde baseline vragenlijst een advies over de modules die gegeven de antwoorden van de proefpersoon het meest zinvol zijn om te volgen (een of twee modules), maar het staat mensen vrij om naar keuze modules te doorlopen of informatie op de website te lezen. Het staat de proefpersonen eveneens vrij om de gegeven adviezen in de modules al dan niet op te volgen en de opdrachten / oefeningen al dan niet uit te voeren. Proefpersonen maken zelfstandig gebruik van het programma, maar kunnen bij vragen altijd contact opnemen met het onderzoeksteam. Er worden binnen het online programma onder geen enkele voorwaarde medische adviezen gegeven. We verwijzen voor medische zaken altijd terug naar de behandelaar. Proefpersonen in de wachtlijst controle groep hebben gedurende het onderzoek toegang tot alle normale zorg. Na afloop van het onderzoek worden zij geïnformeerd over het Kanker Nazorg Wijzer programma en aangemoedigd om het te gebruiken.

Er zijn geen risico's en nadelige gevolgen aan het onderzoek verbonden.
Proefpersonen in de experimentele groep mogen zelf bepalen wanneer en hoe vaak
ze gebruik willen maken van de interventie. Bovendien kunnen alle proefpersonen
(experimentele groep en controlegroep) hun deelname op elk gewenst moment
stopzetten.
Belasting ten aanzien van het twee maal bezoeken van het consult met huisarts
en praktijkondersteuner in een tijdsbestek van twee maanden is minimaal.
Belasting ten aanzien van het eenmaal ondergaan van een bloeddrukmeting in een
tijdsbestek van 6 maanden is minimaal. Belasting ten aanzien van het drie keer
invullen van vragenlijsten in een tijdsbestek van 12 maanden is minimaal.
Het onderwerp van deze studie is een blended care interventie, dit dient deels
te worden uitgevoerd door de huisarts en/of praktijkondersteuner (POH), deels
is het een zelfmanagement tool waarmee de patiënt zelf aan de slag gaat. Dit
onderzoek betreft een bewezen effectieve interventie die de patiënt ten goede
komt. De verwachting is dat het ontvangen van de blended care interventie zal
bijdragen aan het hanteren van een gezondere leefstijl en het verbeteren van de
zelfmanagement en probleemoplossende vaardigheden, en de mate van ervaren
distress en fysieke en psychosociale problematiek laat afnemen. Het persoonlijk
contact met de huisarts of praktijkondersteuner dat hieruit voortvloeit is
tevens een gewenst bijeffect, blijkt uit bevindingen in eerder onderzoek met de
doelgroep.
De proefpersonen uit de controlegroep vullen tijdens het onderzoek enkel de
vragenlijst in en ondergaan de bloeddrukmeting, daarnaast krijgen zij de
gebruikelijke zorg. Zij worden niet onthouden van zorg (ook niet van het zelf
zoeken van extra professionele ondersteuning als zij dat wensen). De
proefpersonen uit de controlegroep krijgen na afloop van het onderzoek
geïnformeerd over het online Kanker Nazorg Wijzer programma en aangemoedigd om
het te gebruiken.