De effectiviteit van een ketogeen dieet op overmatige slaperigheid overdag bij patienten met narcolepsie type 1: een proof of concept studie

Narcolepsie is een neurologische slaap-waak aandoening, ontstaan door een
hypocretine insufficiëntie. 0-0.2% van de volwassenen heeft de diagnose
(Dauvilliers, Arnulf, & Mignot, 2006). De aandoening wordt gekenmerkt door het
niet wakker kunnen blijven overdag, het niet kunnen doorslapen in de nacht,
verlies van spiertonus bij het ervaren van sterke emoties (kataplexie),
slaap-paralyse, hallucinaties en toename in gewicht (Dauvilliers et al., 2006).
Buiten deze kernsymptomen hebben patiënten met narcolepsie vaak last van
leerproblemen, gedragsproblemen, last van angst- en stemmingsklachten en meer
problemen op werk (Neikrug & Ong, 2016). Behandeling is klachtgericht, door
stimulantia ter onderdrukking van de overmatige slaperigheid overdag en het
gebruik van antidepressiva en/of y-hydroxybutyraat tegen de kataplexie. Buiten
de medicamenteuze opties worden patiënten geadviseerd leefstijl adviezen zoals
het doen van dutjes, regelmaat in dag/nacht-ritme, sporten en slaaphygienische
adviezen te volgen (Neikrug & Ong, 2016).

Uit de klinische praktijk blijkt dat wanneer patiënten minder koolhydraten
nuttigen dit een positieve invloed heeft op het reduceren van overmatige
slaperigheid overdag. Echter is dit niet goed onderzocht. Uit eerder onderzoek
bij patiënten met narcolepsie bleek dat het volgen van een streng
koolhydraat-arm dieet, ook wel ketogeen dieet, een significant positief effect
had op het verminderen van overmatige slaperigheid overdag (Husain, Yancy,
Carwile, Miller, & Westman, 2004). Dit onderzoek had echter louter subjectieve
maatstaven. Of de slaperigheid daadwerkelijk afneemt of dit slechts een
subjectieve ervaring betreft is tot op heden niet duidelijk.

Daarnaast wordt al langer gerapporteerd in onderzoeken naar ketogeen dieet bij
epilepsiepatiënten, patiënten met de ziekte van Alzheimer en patiënten met de
ziekte van Parkinson dat deelnemers ervaren langer hun concentratie te kunnen
behouden en zich gedurende de dag meer alert voelen dan wanneer zij niet het
dieet volgen. Of dit ook zou gelden voor patiënten met narcolepsie is niet
eerder onderzocht.

Het doel van dit onderzoek is om:
1). De effectiviteit van een ketogeen dieet op overmatige slaperigheid overdag
en verminderde alertheid bij patienten met narcolepsie type 1 te onderzoeken
2). Het exploreren van effectiviteit van een ketogeen dieet op gewicht in
patiënten met narcolepsie type 1
3). Het exploreren van effectiviteit van een ketogeen dieet op nachtslaap in
narcolepsie type 1 patiënten
4). Het exploreren van therapietrouw van patiënten met narcolepsie type 1 in
het volgen van een ketogeen dieet

De studie-opzet is een proof-of-concept interventie studie
Alle deelnemers (N=12) worden 12 weken lang wekelijks begeleid door een dietist
in het volgen van een ketogeen dieet (het Modified Atkins Dieet). Na 12 weken
worden de deelnemers niet meer begeleid maar gevraagd of zij zelfstandig het
dieet willen volgen voor een volgende 12 weken.
Meetmomenten zijn in week 1 (baseline), week 13 en week 25.

Alle deelnemers volgen gedurende 12 een ketogeen dieet, begeleid door een gecertificeerd dietist. Na 12 weken wordt de deelnemers gevraagd zelfstandig het dieet te blijven volgen voor wederoom 12 weken. Uitkomsten worden gemeten in week 1 (baseline), week 13, en week 25. Voor ieder meetmoment wordt gedurende 1 week een actigrafie (armband dat slaap/waak ritme meet op basis van beweging en licht) gedragen. Gedurende de hele studie wordt wekelijks de staat van ketose gemeten door te kijken naar de waardes van ketonen in urine of bloed.

Deelnemers worden gevraagd 5x naar SEIN, Heemstede te komen. Twee opeenvolgende
dagen bij start van de studie (baseline, week 1), twee opeenvolgende dagen in
week 13, en eenmaal bij afronding van de studieperiode (week 25). De eerste dag
van een dubbelbezoek duurt 45-60 minuten. Dan worden electroden en sensoren op
het hoofd, gezicht, en het lichaam van de deelnemer bevestigd. Op de tweede dag
van een dubbelbezoek wordt gedurende 8 uur een aantal verschillende testen en
taken afgenomen, waaronder de MWT, SART, worden vragenlijsten afgenomen, wordt
het gewicht en vet% gemeten, heeft de deelnemer een gesprek met de dietist, en
wordt er bloed geprikt door middel van een vingerprik test. Tussen baseline en
week 13 heeft de deelnemer wekelijks email/telefonisch contact met de dietist.
Gedurende de gehele studieperiode wordt de deelnemer gevraagd wekelijks het
aantal ketonen te meten door middel van urine strips.