Effectief interveniëren in getraumatiseerde gezinnen na structureel huiselijk geweld

Hoewel de negatieve gevolgen van huiselijk geweld voor ouders en kinderen
uitgebreid gedocumenteerd zijn, is er nog weinig kennis beschikbaar over
effectieve interventies voor deze gezinnen. Nóg schaarser zijn
interventie-onderzoeken gericht op jonge kinderen, waaronder peuters en baby's.
Dit terwijl deze kinderen extra kwetsbaar zijn voor de lange termijn gevolgen
van huiselijk geweld. Hun risico op het ontwikkelen van trauma-gerelateerde
psychopathologie wordt verhoogd omdat ouders die slachtoffer zijn van huiselijk
geweld vaak verstorend opvoedgedrag vertonen door hun eigen trauma's (door het
huiselijk geweld en vaak ook door traumatische jeugdervaringen uit hun eigen
verleden). Dit verhoogt het risico op een verstoorde gehechtheidsrelatie. Het
is daarom van cruciaal belang dat interventies voor deze gezinnen zich richten
op de ouder-kindrelatie. Daarnaast zou behandeling gericht moeten zijn op het
verminderen van posttraumatische stress-symptomen (PTSS-symptomen) bij de
ouder.

Het doel van dit onderzoek is om eerst de effectiviteit te onderzoeken van een
kortdurende gehechtheidsinterventie (NIKA) voor ouders en kinderen die
slachtoffers zijn van huiselijk geweld (fase 1). Daarna zullen we de
effectiviteit onderzoeken van een individuele traumabehandeling voor de ouder
(EMDR) (fase 2). De doelen van deze studie zijn als volgt:
1. Om te onderzoeken of moeders die NIKA ontvangen minder verstorend
opvoedgedrag laten zien dan moeders in de wachtlijst groep met standaard hulp.
2. Om te onderzoeken of moeders die NIKA ontvangen meer sensitief opvoedgedrag
laten zien dan moeders in de wachtlijst groep met standaard hulp.
3. Voor moeders die klinische PTSS-symptomen rapporteren in fase 2: Om te
onderzoeken of moeders die EMDR ontvangen minder PTSS-symptomen laten zien dan
moeders in de wachtlijst groep met standaard hulp.
Daarnaast zullen we exploreren wat de gecombineerde effecten van EMDR en NIKA
zijn op het opvoedgedrag van getraumatiseerde moeders.

De hypothesen worden getoetst middels een RCT. Gezinnen die verblijven in of
hulp ontvangen vanuit een vrouwenopvang locatie zullen at random worden
toegewezen aan NIKA of een wachtlijstgroep met standaard hulp (fase 1).
Voorafgaand aan de behandelperiode wordt een voormeting uitgevoerd, en direct
na de behandelperiode (6 weken) een nameting. De nameting van fase 1 fungeert
tevens als voormeting van fase 2. Alle moeders zullen hierbij door middel van
zelfrapportage worden gescreend op klinische PTSS-symptomen. Moeders die geen
klinische PTSS symptomen rapporteren zullen niet deelnemen aan de randomisatie
voor EMDR. Moeders die wel klinische PTSS-symptomen rapporteren worden at
random toegewezen aan EMDR of aan een wachtlijstgroep met standaard hulp. Zes
weken later, direct na de behandelperiode van fase 2, zal een nameting
plaatsvinden voor alle gezinnen.

NB: Hoewel we in dit onderzoeksprotocol verwijzen naar klinische
PTSS-symptomen, worden de moeders die in dit onderzoek worden geïncludeerd niet
door een psychiater gediagnosticeerd met posttraumatische stressstoornis.
Moeders zullen worden geselecteerd voor EMDR op basis van een gevalideerde
zelfrapportagelijst die PTSS-symptomen meet in lijn met de DSM-V. Alleen
moeders die klinische PTSS-symptomen rapporteren op deze lijst zullen EMDR
ontvangen in dit onderzoek.

NIKA bestaat uit 5 sessies waarin een getrainde therapeut video-opnames maakt van moeder en kind. De therapeut zal gepersonaliseerde feedback geven aan de moeder gericht op het verminderen van verstorend oudergedrag en het versterken van sensitief oudergedrag. EMDR is een korte traumabehandeling (in dit onderzoek een maximum van 6 sessies van 90 minuten) gericht op het reduceren van de negatieve lading van herinneringen aan traumatische gebeurtenissen. De ouder wordt gevraagd om de traumatische gebeurtenis in gedachten te houden terwijl de therapeut een afleidende taakaanbiedt. Ouder-kind paren in de wachtlijst groep zullen alleen care as usual ontvangen op de vrouwenopvang gedurende de looptijd van het onderzoek.

Op basis van onderzoeken naar vergelijkbare interventies verwachten we geen
negatieve gevolgen voor gezinnen die deelnemen aan dit onderzoek. De
onderzoeksbelasting bestaat uit het invullen van enkele vragenlijsten en het
deelnemen aan enkele observatietaken. Deze taken zijn niet intrusief of
gevaarlijk. Voor een meer uitgebreide beschrijving van de belasting en
risico's, zie pagina 9 van het onderzoeksprotocol.