Landelijk prospectief cohort onderzoek naar bacteriele meningitis in volwassenen: van gen naar therapie.

Meningitis is een ontsteking van de hersenvliezen, veroorzaakt door een
bacterie. Elk jaar zijn er in Europa 35.000 patienten met bacteriele
meningitis, waarvan er 7000 overlijden en 7000 restverschijnselen
overhouden.1,2 In ontwikkelinglanden is het probleem van deze ziekte nog 20
maal groter. 3,4 Streptococcus pneumoniae en Neisseria meningitidis zijn de
meest voorkomende verwekkers, en veroorzaken in totaal 85% van alle gevallen. 1
Deze bacterien komen veel voor in de bovenste luchtwegen van gezonde mensen,
echter in sommige mensen verspreiden ze zich naar de bloedvaten, steken ze de
bloed-hersen barriere over en veroorzaken zo meningitis. Verschillen in
gevoeligheid en uitkomst tussen individueen en populaties worden slecht
begrepen, maar genetica van de mens en de bacterie lijken cruciaal in deze
interactie. 5,6 Recente studies hebben aangetoond dat genetische
karakteristieken van zowel de mens als de bacterie invloed hebben op het risico
om meningitis te krijgen, het effect op behandeling en het risico om een
slechte uitkomst te hebben. 7-11,13 Al deze studies hebben gebruik gemaakt van
een single nucleotide-polymorphisms (SNP), waarmee het niet mogelijk is om
genetische variaties die invloed hebben op te ziekte te detecteren, en waarmee
de kans groot is dat de meest belangrijke genetische risicofactoren over het
hoofd worden gezien. De afgelopen jaren hebben nieuwe methoden 'next generation
sequencing' van genen en volledige genomen mogelijk gemaakt.

Met het sequencen van genen in patienten en genomen van bacterien zullen we in
staat zijn om:
- Genetisch risicofactoren voor gevoeligheid voor meningitis vast te stellen
- Genetische risicofactoren voor een slechte uitkomst, cerebrovasculaire
complicaties en overlijden vast te stellen
- Virulentiefactoren in bacteriele genomen vast te stellen

Dit kan de patientenzorg op de volgende manieren verbeteren:
- Bij het vaststellen van genetische risicofactoren voor een verhoogde
gevoeligheid voor bacteriele meningitis, kunnen beschermende maatregelen worden
toegepast, zoals vaccinaties en patienten informeren over vroege symptomen. Dit
zal met name nuttig zijn voor patienten met terugkerende meningitis en families
waarbij meningitis vaak voorkomt.
- Bij het vaststellen van genetische risicofactoren voor complicaties en een
slechte uitkomst, kunnen nieuwe behandelingen ontwikkeld worden die inspelen op
het pathofysiologische mechanisme dat leidt tot een ernstigere ziekte.
- Genotypes kunnen gebruikt worden om patienten te identificeren die een hoog
riscio hebben op specifieke complicaties. Artsen kunnen in de toekomst in staat
zijn om genetische informatie te gebruiken om patienten te behandelen met
immunotherapie. Therapeutische studies zullen in de toekomst nodig zijn om
specifieke genotypes en geassocieerde cellulaire reacties te vinden. 14
- Identificatie van genetische variaties in bacterien die zorgen voor
toegenomen virulentie kunnen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe vaccins met
antigenen specifiek voor virulente bacterien.

Het doel van de MeninGene studie is om genetische risicofactoren in patiënt en
bacterie te identificeren, die de gevoeligheid voor het krijgen van bacteriële
meningitis, de hoeveelheid complicaties, slechte uitkomst en overlijden
beïnvloeden.

Het is een prospectieve observationele landelijke cohort studie, waarbij we de
bacterien en de genen van patienten en controles zullen sequencen die betrokken
zijn bij de immuunrespons in bacteriele meningitis.

Patienten hebben geen direct voordeel van de studie. Nieuwe behandelingen als
resultaat van deze studie kunnen van belang zijn voor toekomstige episodes van
meningitis in patienten met terugkerende meningitis (ongeveer 5%).
De risico's van deze studie zijn beperkt tot veneuze bloedafname, welke zeer
gering is.