Autonomieversterkende therapie bij eetstoornissen

Eetstoornissen zijn een van de meest serieuze en minst goed te behandelen
psychologische stoornissen. Tot op heden bestaat er geen evidence-based
behandeling voor volwassenen met Anorexia Nervosa (AN). De globale prevalentie
is tussen 2000 en 2018 gestegen van 3.4% naar 7.8%, en na COVID-19 melden kind
en jeugd zorgservices nog een verdubbeling.

Eetstoornissen gaan gepaard met een enorme functionele beperking, hoge
ziektecijfers en sterfte. AN heeft zelfs het hoogste sterftecijfer van alle
psychiatrische aandoeningen. Op dit moment herstelt slechts 50% van de AN
patienten na behandeling, en zelfs na succesvolle behandeling is het
terugvalpercentage hoog, tussen de 22% en 51%.

Transdiagnostische factoren spelen een belangrijke rol in het veroorzaken en
onderhouden van eetstoornissen (Connan et al., 2003; Fairburn et al., 2003).
Wij onderzoeken daarom autonomieversterkende therapie, een innovatieve,
gendersensitieve behandeling die zich richt op onderliggende transdiagnostische
autonomiebeperkingen. Autonomiebeperkingen komen voor bij verschillende
psychiatische stoornissen, onder andere bij eetstoornissen, en kenmerken zich
door een sterke focus op de wensen en behoeften van anderen, en een slecht
vermogen tot het voelen en communiceren van de eigen wensen en behoeften.
Autonomieversterkende therapie is recentelijk (kosten-)effectief gebleken voor
mensen met een angststoornis (Kunst et al., 2022). Daarnaast bleek autonomie
een van de sterkste predictoren van herstel van eetstoornissen (Kuipers et al.,
2017).

Autonomieversterkende therapie is al geimplementeerd in de nazorg fase van de
behandeling in het multidisciplinaire centrum voor eetstoornissen in Helmond.
Gezien de focus van de therapie op stabilisatie, re-integratie en
terugvalpreventie past deze hier goed. Patienten leren over hun identiteit
zonder de eetstoornis, leren zich bewust te worden van, en te handelen op hun
grenzen, behoeftes en emoties, en leren om zichzelf in relaties te
prioritiseren.

Het onderzoeken van de effectiviteit van autonomieversterkende therapie bij
eetstoornissen.

We stellen een multiple baseline design voor, om de effectiviteit van
autonomieversterkende therapie te onderzoeken. Deelnemers zijn patienten in het
multidisciplinaire centrum voor eetstoornissen in GGZ Oost Brabant.
Primaire parameters korte termijn eetstoornissympomen en korte termijn
autonomie-gehechtheid worden wekelijks gemeten in de baseline fase en de
behandelfase.

Daarnaast wordt binnen een repeated measures design op driemaandelijkse basis
de primaire parameters lange termijn eetstoornissymptomen en lange termijn
autonomie gehechtheid gemeten, en kwaliteit van leven, self-steem, depressie en
angst als secundaire parameters.

De baseline fase duurt 5 tot 13 weken, en bestaat uit treatment as usual. De interventie, autonomieversterkende therapie, bestaat uit wekelijkse groepssessies van 2 uur volgens het protocol geschreven door Bekker et al. (2016). De groep bestaat uit gemiddeld 8 deelnemers, en sessies zijn gericht op psychoeducatie over autonomie-gehechtheid, de relatie tussen autonomie en eetstoornissen en het stellen van autonomiegerelateerde doelen. Elke deelnemer, gesteund door de therapeuten, is een keer voorzitter, wat bestaat uit het bijhouden van de tijd en het structureren van de groepsdiscussie, dit om assertiviteit te oefenen. Sessies bestaan uit verschillende autonomiegerelateerde thema's, e.g. relaties, grenzen, lichaam en seksualiteit, emoties. Het doel van de behandeling is het vergroten van begrip, gevoelens en gedrag van autonomie door te werken aan persoonlijke, autonomiegerelateerde doelen.

De enige belasting van dit onderzoek bestaat uit het invullen van
vragenlijsten. Op wekelijkse basis zal dit minder dan een kwartier in beslag
nemen, en zal tijdens de behandeling (op locatie) worden gedaan. Op drie
maandelijkse basis zal dit +- een half uur in beslag nemen.

Deelnemers die niet meedoen aan de studie ontvangen dezelfde therapie. We
verwachten geen vergroot risico voor patienten door deelname.