Een verkennend experimenteel onderzoek naar de toepasbaarheid, haalbaarheid en het effect van imagery behandeltechnieken als behandeling van stemmen

Psychose is een heterogene aandoening die een grote impact heeft op de patie*nt
en hun naasten. Auditieve vocale hallucinaties zijn de meest voorkomende
hallucinaties bij een psychose (APA, 2013, p.300; Sommer et al., 2012), maar
komen ook voor bij verschillende andere psychiatrische stoornissen. Voorbeelden
zijn post traumatische stress stoornis (PTSS), angst stoornissen,
stemmingsstoornissen, eetstoornissen of persoonlijkheidsstoornissen (Van Os
& Reininghaus, 2016; Van Os et al., 2008; Laroi et al., 2012; Water et al.,
2017). Het is onduidelijk in hoeverre theoriee*n over auditieve vocale
hallucinaties verklarend genoeg zijn om het hele spectrum van psychose te
begrijpen omdat de huidige effecten van zowel farmacologische (Carpenter &
Davis, 2012) en psychologische (cognitieve gedragstherapie; CGT) (Janssen et
al., 2020; Jauhar et al., 2014; van der Gaag et al., 2014; Wykes et al., 2007)
therapiee*n voor auditieve vocale hallucinaties klein tot matig zijn. Het
missende onderdeel in huidige theorievorming en een potentieel target voor
therapie is mogelijk het transdiagnostische fenomeen mental imagery, gezien dat
enkele studies lieten zien dat patie*nten met psychose intrusieve beelden
ervaren die geassocieerd zijn met hun psychotische symptomen (Morrison, 2001;
Morrison et al., 2002; Schulze et al., 2013). De afgelopen decennia is de
cognitieve gedragstherapie voor veel psychische problemen verbeterd door het
toevoegen van imagery behandeltechnieken. (Ehlers et al., 2005; Hales et al.,
2018; Holmes et al., 2016; Wild and Clark, 2011). Tevens laat recent onderzoek
zien dat deze behandeltechnieken ook toepasbaar zijn bij mensen met psychose en
dat deze interventies mogelijk ook klachten zoals achterdocht doen verminderen
(Ison et al., 2013; Morisson et al., 2004; Serruya and Grant, 2009). Echter is
het exacte werkingsmechanisme achter deze interventies nog niet bekend.
Bovendien is er nog geen specifiek behandelprotocol met imagery interventies
voor patie*nten met auditieve vocale hallucinaties beschikbaar. Dit onderzoek
evalueert of vier verschillende imagery interventies ook toepasbaar zijn bij
mensen die stemmen horen en wat de effecten hiervan zijn op de auditieve vocale
hallucinaties en imagery eigenschappen.

Het hoofddoel van deze studie is om de toepasbaarheid, de verdraagzaamheid en
de effecten van vier imagery interventies voor patiënten met auditieve vocale
hallucinaties (stemmen) te onderzoeken. We zijn primair geïnteresseerd in
hoeverre deze imagery interventies geassocieerd zijn met een afname in
auditieve vocale hallucinaties en imagery symptomen. Daarnaast zijn we ook
geïnteresseerd in of deze interventies toepasbaar en verdraagzaam zijn bij
patiënten die stemmen horen. Ten tweede willen we onderzoeken wat het effect
van deze interventies is op andere psychotische klachten zoals wanen en visuele
hallucinaties, en op het sociaal en maatschappelijk functioneren.Ten slotte
hopen we explorerend onderzoek te kunnen doen naar de werkingsmechanismen van
mental imagery, affectieve symptomen en auditieve vocale hallucinaties door
deze symptomen drie maal per dag te meten gedurende de duur van de studie (7
weken).

Dit is een feasibility studie met een A-B-A within subjects single case series
design waarin er gebruik wordt gemaakt van dagelijkse monitoring methode (drie
keer daagse metingen). We nemen op baseline, voor behandeling en na behandeling
gevalideerde vragenlijsten af over mental imagery, auditieve vocale
hallucinaties, stemming en angst. Daarnaast meten we drie keer per dag de
auditieve vocale hallucinaties, mental imagery, affectieve symptomen, visuele
hallucinaties en wanen met behulp van de dagelijkse monitoring methode.

Deze studie onderzoekt vier verschillende imagery interventie technieken (metacognitieve imagery interventie, imagery rescripting techniek, promoten van positieve imagery technieken en visuo-spatiële imagery taken).

Risico's worden als minimaal ingeschat. Soortgelijke interventies zijn
succesvol getest in feasibility studies voor patiënten met psychose die last
hebben van wanen (Taylor et a., 2020) en auditieve vocale hallucinaties (Ison
et al., 2014). De resultaten van deze studies suggereren dat deze interventies
goed worden getolereerd en ontvangen door de patiënten. Gedurende de hele
studieduur behouden alle proefpersonen hun reguliere afspraken met de
psychiater en psychiatrisch verpleegkundige om medicatie gebruik en mentaal en
dagelijks functioneren te monitoren. Daarnaast is het risico voor patiënten met
imperatieve suïcidale stemmen ook minimaal. Het verlangen om naar suïcidale
gedachten of imperatieve stemmen te handelen neemt niet toe na het praten over
deze gedachten. Dit lijkt juist beschermend te werken (Dazzi et al., 2014). Dit
geldt ook voor de toepassing van imagery behandeltechnieken voor suïcidale
ideaties (Rahnama et al., 2013). Psychologische behandeling voor auditieve
vocale hallucinaties (bijhorend bij psychose of een At Risk Mental State)
behoort tot de standaard behandeling zoals beschreven in de zorgstandaarden. De
extra belasting voor proefpersonen betreft de dagelijkse vragenlijsten die
proefpersonen drie keer per dag ontvangen (5-10 minuten per keer), het eerste
bezoek waarin IC getekend wordt en er een klinisch interview wordt afgenomen
(+/- 60 minuten) en de vragenlijsten die op T0, T1 en T2 worden afgenomen
(25-35 minuten). Daarnaast moedigen we de proefpersonen aan om hun dagelijks
leven in te vullen zoals ze normaal ook doen. Adverse therapy effects en
(serious) adverse events worden gemonitord tijdens de studie. Bovendien hebben
proefpersonen waarschijnlijk voordeel aan het krijgen van een imagery
interventie omdat dit de intrusieve beelden die zij mogelijk ervaren kan
verminderen en mogelijk een sterker effect heeft dan de huidige standaard
psychologische behandeling (Cognitieve Gedragstherapie; Ison et al., 2014;
Morisson et al., 2004; Serruya and Grant, 2009).