Implementatie van up-front ctDNA-analyse in de zorg voor longkanker en ontwikkeling van op liquid-biopsy gebaseerde beslissingsondersteunende modellen - de Longmerker2 studie

In Nederland werd in 2021 bij 14.700 nieuwe patiënten de diagnose longkanker
(LC) gesteld. LC staat op de zesde plaats qua ziektelast en op de eerste plaats
vergeleken met andere maligniteiten. De diagnose is gebaseerd op beeldvorming
en histopathologie/cytologie van verdacht weefsel. Afhankelijk van het type
tumor en het stadium zijn aanvullende analyses nodig, zoals next-generation
sequencing (NGS) en eiwitanalyse op weefsel. Met nieuwe, op biomerkers
gebaseerde therapeutische opties die de overleving verbeteren, is het van
belang om alle relevante tumorkenmerken te verkrijgen om de beste match tussen
tumor en therapie te garanderen. Tumorbiopten zijn niet altijd informatief en
veel patiënten ondergaan opnieuw biopsieën, waardoor de belasting voor de
patiënt en de gezondheidszorg toenemen. Toch ontbreekt voor een aanzienlijk
aantal patiënten de informatie die nodig is voor het nemen van beslissingen en
sterft een aanzienlijk aantal patiënten met een slechte klinische toestand
voordat therapie wordt gestart.
Liquid biopsie (LB) is de analyse van tumorresten, b.v. circulerende
tumorcellen (CTC's), circulerend tumor-DNA (ctDNA) en tumor-versterkte endogene
eiwitten (tumormerkers, TM's) in lichaamsvloeistoffen en kan worden gebruikt
als aanvullende bron van informatie over de tumor. Ondanks wetenschappelijk
bewijs is het gebruik van LB bij de diagnose en monitoring van longkanker (LC)
beperkt, aangezien het grote veranderingen in diagnostische en zorgtrajecten
vereist. Analyse van TM's, CTC's en ctDNA in bloed kan informatie geven over de
aard van de tumor, de meest geschikte therapie, therapierespons en resistentie.

Deze studie implementeert up-front ctDNA-analyse ('plasma first approach') in
routinematig diagnostisch onderzoek van alle gevorderde stadium LC-patiënten in
Zuidoost-Nederland (in de deelnemende ziekenhuizen in de OncoZON-regio).
Daardoor komt aanvullende informatie over de moleculaire samenstelling van de
tumor beschikbaar, neemt het aantal weefsel-NGS-analyses af en wordt de tijd
tot therapeutische besluitvorming verkort. Vervolgens worden met behulp van
ctDNA, TM en andere informatie multiparametrische beslissingsondersteunende
modellen gebouwd en gevalideerd die de diagnose kunnen ondersteunen, de
uitkomst van de volgende beeldvormingsprocedure en de progressievrije
overleving tijdens de follow-up kunnen voorspellen. Het laatste doel is om een
superresolutie microscopietest te ontwikkelen die PD-L1-expressie op CTC's kan
meten.

Multicentrische, prospectieve, implementatie en diagnostische cohort studie

Bij de diagnose wordt tijdens een routine venapunctie 10 ml bloed extra
afgenomen. Indien de proefpersoon LC in gevorderd stadium heeft wordt een extra
venapunctie verricht en 40 mL bloed afgenomen voor ctDNA analyse. Een deel van
de patiënten ondergaat ook tijdens de behandeling LBs. De follow-up periode is
maximaal 36 maanden met een maximum van 20 bloedafnames. Het volume per afname
varieert van 10-40 ml. De risico's van een venapunctie zijn verwaarloosbaar en
de belasting minimaal.