Lichaamsgeoriënteerde behandeling van arousalregulatie bij mensen met traumagerelateerde problematiek*

Cliënten met traumagerelateerde problematiek hebben veel last van problemen in
de arousalregulatie, welke het gevolg zijn van een chronische disregulatie van
het stresssysteem. Het arousalniveau kan te hoog zijn, hyperarousal. Dit komt
tot uiting komt in een continu gevoel van angst en verhoogde waakzaamheid,
regelmatig ook in agressief gedrag. Anderzijds kan er sprake zijn van een te
lage arousal, hypoarousal. Het contact met het eigen lichaam is dan vaak sterk
verminderd en er is sprake van dissociatie.
Problemen in de arousalregulatie worden momenteel matig geadresseerd binnen het
reguliere behandelaanbod. Deze problemen hebben echter wel een aanzienlijke
invloed op het dagelijks functioneren. Daarom is specifieke aandacht van
belang. Dit wordt ook benadrukt door cliënten, die benoemen dat aanvullende
lichaamsgerichte behandelingen gericht op het herstellen van contact met het
lichaam en op vaardigheden in arousalregulatie, noodzakelijk zijn. Er zijn
aanwijzingen dat een lichaamsgerichte aanpak geschikt is om arousal te leren
reguleren en ook andere PTSS-symptomen afnemen na een dergelijk aanbod. Het
aanbod is echter nauwelijks gestandaardiseerd en er is ook weinig zicht op de
resultaten.

In het project wordt een interventie gericht op arousalregulatie geëvalueerd.
De onderzoeksvragen zijn:
- Is er sprake is van een verbetering in het signaleren van lichaamssignalen en
in arousalregulatie na het volgen van dit programma?
- Leidt dit tevens tot positieve veranderingen in het dagelijks leven, zoals de
ervaren regie en contact met het eigen lichaam.

De behandeling wordt uitgezet en geëvalueerd bij twee instellingen voor
traumabehandeling: Heelzorg Psychotrauma in Zwolle en Transit Psychotrauma,
onderdeel van GGZ Centraal, in Ermelo.
Voor de evaluatie maken we gebruik van een mixed method design:
- Een kwantitatief N=1 onderzoek met multiple baseline across subjects, waarbij
gewerkt wordt met herhaalde metingen tijdens de baseline (met een per individu
wisselde duur), de interventieperiode (8 weken) en de follow-up (12 weken). Een
dergelijke opzet sluit goed aan bij de praktijk.
- In kwalitatieve interviews komen thema*s als betekenisgeving rond regie over
het eigen lichaam, herstel van contact met het eigen lijf en de invloed daarvan
op intieme en sociale contacten aan bod. Deze thema*s zijn onvoldoende via
vragenlijsten aan de orde te stellen.

In samenwerking met cliënten hebben psychomotorisch therapeuten een lichaamsgerichte interventie ontwikkelt van acht wekelijkse sessies, om de arousalregulatie te verbeteren. Het aanbod wordt ingepast binnen de reguliere behandeling, zodanig dat er zo min mogelijk verstoring van de gangbare behandelpraktijk is, maar dat wel een nieuw en relevant behandelaanbod wordt toegevoegd.

De interventie die aangeboden wordt, betreft een gestandaardiseerd aanbod van
behandelelementen die nu ook al in de behandelpraktijk aanwezig zijn. Om deze
reden is het risico niet verhoogd ten aanzien van de reguliere behandeling. De
belasting voor de cliënten bestaat verder uit het invullen van viermaal twee
vragenlijsten (20 minuten per keer), wekelijks enkele vragen (5 minuten) en
deelname aan een interview na afloop van de module (60 minuten). In de praktijk
wordt een dergelijke inzet niet als een grote belasting ervaren.