Suïcidaliteit bij jongvolwassenen: een gerandomiseerde, gecontroleerde, pragmatische, multicenter studie naar de (kosten)effectiviteit van Attachment Based Family Therapy vergeleken met Treatment as Usual

Suïcidaliteit bij jongvolwassenen is wereldwijd en zeker in België en Nederland
een veelvoorkomend psychisch probleem. Het is doodsoorzaak nummer één in deze
groep, met verwoestende gevolgen voor jongvolwassenen en hun families. De
economische kosten van dit gezondheidsprobleem zijn aanzienlijk. De momenteel
aanbevolen psychologische behandelingen en richtlijnen voor de behandeling van
suïcidale jongeren met een ultrahoog risico op suicidaliteit hebben echter
slechts een beperkte effectiviteit. Het is contra-intuïtief dat het gebruik van
antidepressiva bij jongeren in sommige gevallen zelfs het zelfmoordrisico kan
verhogen. In overeenstemming met de aanbeveling van de WHO om het gezin te
betrekken bij de behandeling van deze jongeren, bewees Attachment Based Family
Therapy (ABFT) in verschillende onderzoeken in de VS een veelbelovende
effectiviteit tegen suïcidaliteit. In Nederland en België wordt deze
behandeling de afgelopen jaren in de GGZ toegepast en wordt deze steeds
populairder onder therapeuten. De (kosten)effectiviteit van ABFT in onze landen
is echter niet onderzocht bij jongvolwassenen.

In de voorgestelde studie evalueren we in een gerandomiseerde gecontroleerde
trial de (kosten-)effectiviteit van ABFT in vergelijking met Treatment As Usual
(TAU) op suïcidaliteit, zoals die in de dagelijkse praktijk wordt gegeven. De
hypothese is dat ABFT, in vergelijking met TAU, zal leiden tot een sterkere
vermindering van suïciderisico, kosteneffectiever zal zijn, het
gezinsfunctioneren en de gehechtheid van jongvolwassenen zal verbeteren, en dat
dit effect zal standhouden bij follow-up. De primaire doelstelling is
verandering in suïcidaliteit, dat wil zeggen suïcidale ideatie, pogingen en
zelfdoding zoals beoordeeld met de Suicidal Ideation Questionnaire Junior
(SIQ-JR), en zoals gerapporteerd door therapeuten tijdens de behandeling.
Secundaire doelstellingen zijn kosteneffectiviteit, proces, werkalliantie en
therapietrouw tijdens de behandeling, en verandering in depressieve symptomen
bij jongvolwassenen, gezinsfunctioneren, en gehechtheid bij jongvolwassenen.

Een gerandomiseerde, gecontroleerde, pragmatische, multi-center trial in
Nederland en Belgie met 16 deelnemende centra.

Attachment Based Family Therapy (ABFT): ABFT is een manuele behandeling, die voortkomt uit interpersoonlijke theorieën die suggereren dat zelfmoord kan worden bespoedigd, verergerd of tegengegaan door de kwaliteit van familierelaties. Daarom richt ABFT zich op het versterken van ouder-kind gehechtheidsbanden om een beschermende en veilige basis te creëren voor de ontwikkeling van jongvolwassenen. Sessies worden wekelijks gepland, en de interventie duurt gemiddeld 16 weken. Standaardzorg (TAU): Deelnemers in beide armen zullen TAU ontvangen, in de experimentele conditie zal ABFT worden geleverd als een add-on. De klinische praktijk van de meeste behandelcentra leunt zwaar op het gebruik van antidepressiva en/of CGT of DBT. Alle reguliere interventies zijn toegestaan in TAU, met uitzondering van systemische gezinstherapie van meer dan 4 sessies in totaal. Ouders mogen betrokken worden bij de behandeling, die deel uitmaakt van de gebruikelijke behandeling, en kan bestaan uit bijvoorbeeld psycho-educatie of ouderlijke ondersteuning of vaardigheidstraining.

Er is geen bekend risico verbonden aan deelname aan de studie. De belasting van
de patiënt bestaat uit vier interviews en vragenlijsten van ongeveer 45
minuten, die online of telefonisch kunnen worden gehouden, en een meting die
alleen uit vragenlijsten bestaat, in de loop van 17.5 maanden. De deelnemers
zullen voor hun deelname worden beloond met waardebonnen. Het project zal
bijdragen aan het verbeteren van de zorg voor suïcidale jongeren met een hoog
sterfterisico. De behandeling van suïcidale jongeren is onderbelicht in
Nederland en België. De resultaten zullen klinische richtlijnen en
beleidsmakers informeren en de behandeling van suïcidale jongeren in Nederland
en België verbeteren. In het bijzonder zullen de betrokken nationale
suïcidepreventie stichtingen (i.e. 113.NL, het Vlaams Expertisecentrum
Suïcidepreventie (VLESP- Vlaanderen), Un pas dans L'Impasse) (Suïcidepreventie
Wallonië), patiëntenorganisaties en postdoctorale opleidingscentra zorgen voor
verdere verspreiding naar de dagelijkse behandeling van suïcidale
jongvolwassenen.