Intermitterend vasten gecombineerd met een energie beperkt Mediterraan dieet als strategie voor gewichtsverlies voor volwassenen met diabetes type 2 en/of overgewicht: een gerandomiseerde gecontroleerde studie.

De prevalentie van diabetes type 2 (T2D) neemt gestaag toe. Naar schatting
worden wereldwijd 463 miljoen mensen getroffen door T2D, met een voorspelde
waarde van 578 miljoen in 2030. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie staat
T2D op de vierde plaats als doodsoorzaak door niet-overdraagbare ziekten.

Patiënten met overgewicht of obesitas hebben een hoger sterftecijfer als gevolg
van T2D-gerelateerde complicaties dan personen met een normaal gewicht. Daarom
wordt patiënten met T2D geadviseerd om af te vallen, aangezien gewichtsverlies
positieve effecten heeft op de glykemische regulatie, bloeddruk en
lipidenprofiel, waardoor het risico op hart- en vaatziekten wordt verlaagd.

Op dit moment is er geen consensus over het beste dieet voor patiënten met T2D.
Van verschillende dieetinterventies is aangetoond dat ze effectief zijn voor
patiënten met T2D, waaronder het mediterrane dieet en het koolhydraatbeperkte
dieet. Het effect op het gewicht en het HVZ-risico valt echter nog enigszins
tegen, vooral op de lange termijn. We zijn dus nog steeds op zoek naar nieuwe,
innovatieve manieren om de gezondheid van patiënten met T2D op de lange termijn
te verbeteren.

Van vasten is bekend dat het de metabole homeostase, de functie van het
organisme, weefselherstel en veerkracht verbetert. Door de afwezigheid van
glucose tijdens het vasten worden ketonen en vetzuren als brandstof gebruikt.
Systemische en cellulaire aanpassingen zijn nodig voor deze metabole
omschakeling, waardoor autofagie, DNA-herstel en mitochondriale
stressresistentie worden verbeterd. Metabole omschakeling kan worden bereikt
door verschillende soorten vasten, zoals continu vasten, vasten-nabootsende
diëten (zoals ketogene diëten) en intermitterend vasten, met name
time-restricted eating.

Tijdens time-restricted eating verminderen individuen hun dagelijkse eetvenster
tot minder dan 10 uur per dag. Het is aangetoond dat dit type intermitterend
vasten resulteert in positieve veranderingen van veel gezondheidsmarkers bij
gezonde volwassenen met overgewicht, obesitas en prediabetische volwassenen,
ongeacht gewichtsverlies. In een 2-weekse proof-of-principle gecontroleerde
eetstudie, Sutton et al. werd de effectiviteit van Early Time-Restricted Eating
(eTRE, waarbij het eetvenster in de late namiddag eindigt) bestudeerd bij
pre-diabetische mannen met overgewicht en obesitas. De auteurs toonden
verbeterde markers van glykemische regulatie, zonder significante verschillen
in gewichtsverlies tussen de interventie- en controlegroep. Het is echter niet
bekend of eTRE op langere termijn ook effectief is in het verbeteren van de
glykemische regulatie bij mensen met T2D.

Voor zover wij weten ontbreekt langetermijnonderzoek om de effectiviteit en
werkzaamheid van eTRE te bepalen, tegen een achtergrond van een koolhydraatarm
mediterraan dieet, bij patiënten met T2D en/of overgewicht.

Primair doel:
1. Wat is na één jaar het verschil in effectiviteit tussen early Time
Restricted Eating (eTRE) en isocalorische continue calorierestrictie (CCR) op
de glycemische regulatie bij volwassenen met type 2-diabetes en overgewicht?

Secondaire doelen:
2. Wat is na één jaar het verschil in gewichtsverlies, lichaamssamenstelling,
cardiovasculaire risicofactoren en diabetesmedicatiegebruik tussen een CCR en
eTRE bij volwassenen met overgewicht of obesitas, en type 2 diabetes?
3. Wat is het verschil in kwaliteit van leven, tevredenheid met de behandeling
en therapietrouw tussen de twee dieetinterventies?
4. Is er een verband tussen patiëntkenmerken en de effectiviteit van beide
dieetinterventies?
5. Wat is het effect van de dieetinterventie bij mensen met overgewicht, zonder
type 2 diabetes?

We willen de bovenstaande doelen behalen met behulp van een eenjarig
gerandomiseerd onderzoek.

De interventie groep wordt gevraagd om maximaal 10 uur per dag te eten, zodat er minimaal 14 uur per dag wordt gevast. Daarnaast krijgen beide groepen individuele en groepsbehandelingen, een hoge kwaliteit Mediterraans dieet voorgeschreven door een dietist, en een ondersteunde app in combinatie met literatuur. Beide behandelingen duren 1 jaar.

De belasting en het risico van deelname wordt als laag beschouwd. Het toevoegen
van een tijdsrestrictie aan een dieetinterventie die als standaardzorg wordt
beschouwd, zal geen extra risico's of lasten met zich meebrengen voor de
deelnemers, behoudens de last van het zich vaker bewust zijn van de eigen
ziekte. Deelnemers wordt gevraagd om vier keer extra naar de polikliniek te
komen voor metingen (zelfde voor controle- en interventiegroep), driemaal een
bloedmonster te geven (gecombineerd met routinelab voor de zorg) en op drie
tijdstippen vragenlijsten in te vullen over algemene gegevens, leefstijl,
medicatie, voedingspatroon, kwaliteit van leven, ervaringen met leefstijlboek,
voorkeur voor de ochtend of de avond, de regelmatigheid van eten, eet- en
slaappatroon en tevredenheid over de behandeling.