MRI-biomarkers geassocieerd met door de patiënt gerapporteerde xerostomie na RT

Hoofd-hals (H&N) kankerpatiënten die externe radiotherapie met fotonen
ondergaan, ervaren vaak bijwerkingen, zoals xerostomie en dysfagie, die hun
kwaliteit van leven aanzienlijk verminderen. Dat gebeurt omdat een deel van
gezonde weefsels, organen-at-risk (OAR's) die de tumor omringen, zoals de
speekselklieren, in het bestralingsveld worden opgenomen. De eerste
waarnemingen van door straling veroorzaakte toxiciteit zijn anatomische en
morfologische veranderingen, zoals volumevermindering, fibrose, ontsteking. Ook
worden veranderingen in cellulariteit waargenomen. Deze objectief waargenomen
veranderingen, die kunnen weergegeven en gemeten door middel van beeldvorming,
leiden tot functionele beperkingen. Bijvoorbeeld de functionele beperking van
de bestraalde speekselklieren is hyposalivatie. Afhankelijk van de ernst van
de hyposalivatie, ervaren patiënten klinische symptomen zoals een
droge-mondsyndroom, tandbederf, problemen met kauwen, spreken en slikken.
Sinds 2019 is het in Nederland mogelijk om hoofd-halskankerpatiënten te
bestralen met protonenbundeltherapie (PBT). Verwacht wordt dat PBT de
toxiciteit vermindert omdat er minder gezonde weefsels bij het bestralingsveld
betrokken zullen zijn. De effectiviteit van deze behandeling, die ongeveer 3
tot 5 keer duurder is dan de PBT, is echter nog niet bewezen . Bovendien, omdat
de capaciteit van de protonencentra beperkt is, kunnen niet alle H &
N-kankerpatiënten worden behandeld met PBT. Daarom heeft de landelijke
werkgroep hoofd-hals radiotherapie selectiecriteria opgesteld. De
selectiecriteria zijn gebaseerd op modellen van normale
weefselcomplicatiewaarschijnlijkheid (NTCP) die xerostomie, dysfagie en
afhankelijkheid van sondevoeding 6 maanden na het einde van de radiotherapie
(post-RT) voorspellen. Kortom, een vergelijking van de behandelplanning tussen
foton en protonen wordt uitgevoerd en alleen wanneer patiënten 10% minder kans
hebben op een van de bovengenoemde toxiciteiten met PBT, komen ze in aanmerking
voor PBT.

In dit onderzoek bekijken we hoe klachten van een droge mond na de bestraling
van hoofd-hals tumoren gelinkt kunnen worden aan quantitative parameters van
MRI beelden. Met een MRI kunnen drie dimensionele beelden van organen en
structuren in het lichaam gemaakt worden zonder straling. We gaan MRI
technieken gebruiken om mogelijk bestralings-schade van de speekselklieren te
bestuderen. Voor dit onderzoek maken we twee groepen.
Patiënten met, en patiënten zonder klachten van een droge mond na de
bestraling. Patiënten bepalen zelf de ernst van hun klachten middels een
kwaliteit van het leven vragenlijst.
De resultaten van dit onderzoek zullen worden gebruikt om in de toekomst de
kans op een droge mond na bestraling van het hoofd hals gebied, beter te kunnen
voorspelen. Met deze informatie zou het mogelijk zijn om de bestralingsplannen
verder te optimaliseren en de kans op klachten van een droge mond verder te
beperken.

Dit is een observationele, cross-sectionele prospectieve niet-gerandomiseerde
studie met twee cohorten.
Twee patiëntencohorten zullen in het onderzoek worden opgenomen. Patiënten die
late toxiciteit van xerostomie ("toxiciteit" -cohort) rapporteerden en
patiënten zonder xerostomie klachten ("niet-toxiciteit" cohort) na het eind van
radiotherapie.
Beide patiëntencohorten ondergaan een eenmalig MRI-onderzoek tijdens hun
follow-up periode, van 6 >= maanden tot 3 jaar na radiotherapie.

De mogelijke risico's voor deelname aan deze studie zijn verwaarloosbaar. Deze
studie kan alleen worden gecontacteerd met een groep H&N-kankerpatiënten. De
doel van de studie is om MRI-biomarkers die xerostomie kwantificeren te
valideren. Xerostomie is door de straling geïnduceerd . De resultaten van deze
studie zullen potentieel ten goede komen aan H & N-kankerpatiënten, die in de
toekomst worden behandeld met fotonen radiotherapie en protonen radiotherapie.
De behandeling van de patiënt en het opvolgingsschema voor de behandeling
worden niet gewijzigd als gevolg van deze studie. Wel wordt de gehele MRI-scan
beoordeeld door een radioloog, die de radiotherapeut informeert bij incidentele
bevindingen die mogelijk aandacht behoeven in termen van (gewijzigde)
behandeling.