Voorspellen van het effect van ECT met EEG en het beperken van de bijwerkingen met rivastigmine bij patiënten met een depressieve stoornis

Elektroconvulsie therapie (ECT) is een van de meest effectieve behandeling voor
een zware behandeling refractoire unipolaire en bipolaire depressie. ECT is
effectiever dan farmacotherapie zoals tricyclische antidpepressiva, monoamine
oxidase inhibitors en elke vorm van psychotherapie. Ondanks de hoge
effectiviteit wordt ECT niet vaak ingezet. Een recente Nederlandse studie
berekende dat ongeveer 1.2% van chronisch depressieve patienten ECT aangeboden
krijgen, terwijl 26% hiervan baat zou kunnen hebben bij ECT. Van de mensen die
ECT krijgen reageert zo'n 60-70%. Wie wel reageert en wie niet reageert, is
helaas niet duidelijk en cognitieve bijwerkingen komen helaas veel voor.
In een recente studie vonden we dat meerde cognitieve tests een verslechtering
lieten zien na 10 eCT sessies. Zes maanden na de 10e sessie was, gemiddeld
genomen, de cognitie weer op het niveau van voor de ECT. Ondanks dat d
cognitieve bijwerkingen vaak kortdurend zijn, worden deze bijwerkingen wel als
een groot nadeel ervaren door patiënten en clinici. Als deze bijwerkingen
voorkomen kunnen worden, dan zouden meer patiënten en clinici kunnen opteren
voor ECT. Dit zal leiden tot effectievere behandeling, kortere duur van de
depressie en verbetering in kwaliteit van leven, terwijl de
gezondheidszorgkosten en productivteitsverlies dalen. Het toevoegen van een
cholinesterase inhibitor is een potentiele manier om de bijwerkingen te
beperken. Recente studies met muizen en ratten lieten zien dat het verlies van
cholinerge zenuwuitlopers correleerde met de cognitieve bijwerkingen in deze
dieren na elektroconvulsieve stimulatie. In deze studie gebruiken we
rivastigmine (een cholinesterase inhibitor) as een kandidaat voor het beperken
van de cognitieve bijwerkingen van ECT. Rivastigmine pleisters worden goed
verdragen en zijn wijdverspreid in gebruik voor de ziekte van Alzheimer.
Een volgende stap in het verbeteren van het gebruik van ECT is het kunnen
voorspellen wie wel en niet zal reageren op ECT. Op het moment is het nog
onduidelijk wie wel of niet reageert op ECT. Factoren die geassocieerd zijn met
een positieve respons zijn: oudere leeftijd, psychotische depressie, kortere
duur van de depressieve episode, snellere response (respons voor de 6e sessie
leidt tot hogere kans op remissie), en kleinere volumes van de gyrus dentatus.
Helaas zijn deze factoren niet specifiek genoeg om op individueel niveau een
goede voorspelling te kunnen maken. Een accurate voorspelling van met name
non-responders zal voorkomen dat ECT wordt toegepast zonder gewenst effect,
maar met ongewenste bijwerkingen. Een potentieel krachtige manier om ECT
response te classificeren die tegelijkertijd gemakkelijk te implementeren is in
de kliniek, is door gebruik te maken van EEG karakteristieken.

Deze studie is overgegaan naar CTIS onder nummer 2024-518047-37-01 raadpleeg het CTIS register voor de actuele gegevens.

Het doel van het onderzoek is tweeledig: allereerst proberen we de cognitieve
bijwerkingen na ECT te beperken en daarmee de verdraagbaarheid en toepassing
van ECT in de kliniek te verhogen. Als ECT ingezet kan worden voor de 26% die
er baat bij zou kunnen hebben, dan zal de morbiditeit en mortaliteit van
(chronische) depressie sterk dalen. Ten tweede proberen we een predictie
methode te ontwikkelen waar we op basis van klinische en EEG karakteristieken
accuraat kunnen voorspellen wie wel en wie niet gaat reageren. Als dat lukt,
dan kan voorkomen worden dat mensen met een zeer lage kans op verbetering toch
blootgesteld worden aan de risico's van ECT.

We gebruiken een dubbel-blind, gerandomiseerd, placebo-gecontroleerd design om
de effectiviteit van rivastigmine te onderzoeken in de vorm van dagelijkse
pleisters versus pleisters zonder actieve stof. Patienten worden 4 keer
onderzocht met cognitieve/geheugen tests, klinische maten, en EEG metingen:
voor de ECT meting, binnen 72 uur na de eerste ECT sessie, als de behandeling
afgesloten wordt, en 3 maanden na afsluiting van de behandeling. Per
uitzondering krijgt de deelnemer een extra visite (gelijk aan de visite na de
ECT behandeling) in de week na stop van de studiemedicatie mits de ECT
behandeling hierna nog wordt voortgezet.

Rivastigimine als 'add-on' therapie voor ECT. Patiënten krijgen middels 1:1 randomisatie rivastigmine of een non-actieve pleister. Rivastigmine zal worden toegevoegd aan de ECT: in de eerste twee weken krijgen patiënten dagelijks een pleister met 4.6mg en daarna dagelijks een pleister met 9.5mg rivastigmine. Zodra de ECT stopt, stopt de rivastigmine ook.

Het risico in deze studie wordt ingeschat op minimaal. Ondanks dat rivastigmine
bijwerkingen heeft, is het toegevoegde risico nihil: rivastigmine is een veilig
en goedgekeurd medicijn zonder directe farmacokinetische interacties.
Rivastigmine toegediend via pleisters heeft een milder bijwerkingen profiel,
dan rivastigmine via orale toediening. Voor een uitgebreidere beschrijving van
het bijwerkingen profiel, zie beneden bij: "Nature and extent of the burden and
risks associated with participation, benefit and group relatedness (if
applicable).