Online cognitieve gedragstherapie voor het verminderen van klachten bij mensen van wie een dierbare is overleden ten tijde van de pandemie

Het overlijden van een dierbare door traumatische omstandigheden, zoals een
onverwacht of gewelddadig overlijden, verhoogt het risico op het ontwikkelen
van symptomen van persisterende complexe rouwstoornis (PCRS), posttraumatische
stressstoornis (PTSS) en depressie. Het verliezen van een dierbare tijdens de
COVID-19 pandemie kan beschouwt worden als een potentieel traumatisch verlies
dat mogelijk leidt tot een verhoging van gevallen van PCRS, PTSS en depressie
vergeleken met een natuurlijk overlijden van een dierbare. Het samenspel tussen
de toename in overlijdensgevallen en corona-gerelateerde stressoren leidt
mogelijk tot een verhoogd risico voor problemen bij het rouwproces en dus een
toename in het aantal mensen dat professionele hulp voor rouw zoekt.
Rouw-specifieke cognitieve gedragstherapie (CGT) is de meest effectieve
behandelmethode voor nabestaanden. CGT beoogt niet-helpende gedachten en
vermijdingsgedrag te verminderen. Tot op heden wordt CGT voornamelijk
face-to-face aangeboden, terwijl studies aantonen dat online behandeling ook
veelbelovende resultaten laten zien. Het aanbieden van hulp online is nu meer
dan ooit relevant tijdens de pandemie en biedt mogelijk belangrijke voordelen
vergeleken met face-to-face CGT, zoals lagere kosten en betere
toegankelijkheid. In deel 1 van de huidige studie is onze eerste hypothese dat
mensen die zijn toegewezen aan de onbegeleide online CGT conditie lagere
symptoomniveaus van PCRS, PTSS en depressie zullen rapporteren na afloop van de
behandeling in vergelijking met mensen die zijn toegewezen aan een wachtgroep
(alvorens zij de onbegeleide online CGT zullen doorlopen). Onze tweede
hypothese is dat de effecten van de onbegeleide online CGT op PCRS, PTSS en
depressie symptoomniveaus zullen aanhouden van vóór de behandeling tot zes
maanden na afloop van de behandeling. In deel 2 van de huidige studie is onze
eerste hypothese dat zowel een onbegeleide als begeleide variant van de online
CGT leidt tot een vermindering in klachten van PCRS, PTSS en depressie. Onze
tweede hypothese in deel 2 van de huidige studie is dat mensen die zijn
toegewezen aan de begeleide online CGT conditie een sterkere afname in
symptomen van PCRS, PTSS en depressie zullen rapporteren direct na afloop van
de behandeling en 6 maanden na afloop van de behandeling in vergelijking met
mensen die in deel 1 van de studie zijn toegewezen aan de onbegeleide online
CGT conditie.

In deel 1 van de studie is het primaire doel om de effectiviteit van
onbegeleide online CGT (vs. een wachtlijstgroep) te evalueren m.b.t. afname van
PRCS, PTSS en depressie symptoomniveaus voor mensen die een dierbare hebben
verloren ten tijde van de COVID-19 pandemie.

In deel 2 van de studie is het primaire doel om de effectiviteit van begeleide
online CGT (vs. onbegeleide online CGT) te evalueren m.b.t. afname van PRCS,
PTSS en depressie symptoomniveaus voor mensen die een dierbare hebben verloren
ten tijde van de COVID-19 pandemie.

In deel 1 van de studie zal een tweearmige (onbegeleide online CGT vs.
wachtgroep) open label parallel mono-centrum gerandomiseerde gecontroleerde
studie worden uitgevoerd. Voor behandeling/wachtperiode, na de
behandeling/wachtperiode en 6 maanden na afloop van de behandeling worden
symptoomniveaus van PCRS, PTSS en depressie gemeten d.m.v. telefonische
interviews. Voor de deelnemers die zijn toegewezen aan de wachtgroep geldt een
extra meetmoment na het volgen van de behandeling na de wachtperiode middels
hetzelfde telefonische interview. Alle deelnemers in deel 1 van de studie
gelden als controlegroep (onbegeleide online CGT) in deel 2 van de studie.

In deel 2 van de studie zal een tweearmige (begeleide online CGT vs.
onbegeleide online CGT) open label multicentrum gecontroleerde studie worden
uitgevoerd. In deel 2 van de studie worden alle participanten toegewezen aan
een begeleide online CGT conditie. Voor, direct na afloop en 6 maanden na
afloop van de behandeling worden symptoomniveaus van PCRS, PTSS en depressie
gemeten d.m.v. telefonische interviews.

In deel 1 van het onderzoek bestaat de interventie uit een onbegeleide online CGT voor verstoorde rouw. In deel 2 van het onderzoek bestaat de interventie uit een begeleide online CGT voor verstoorde rouw. Het uitgangspunt van de interventie is CGT voor PRCS (Boelen & van den Bout, 2017). Overzichtsstudies tonen aan dat CGT de meest effectieve behandelvorm is voor mensen die vastlopen in het rouwproces (Boelen & Smid, 2017; Doering & Eisma, 2016). De online behandeling bestaat uit de volgende onderdelen: • Psycho-educatie draagt bij aan het normaliseren van rouwreacties. De nabestaande gaat begrijpen dat bepaalde reacties op het verlies, hoewel voor zichzelf vaak nieuw, normaal zijn. • Exposure helpt angstige vermijding te doorbreken. Het identificeren en veranderen van niet helpende gedachten draagt bij aan het beter interpreteren van rouwreacties en het positiever denken over de eigen mogelijkheden tot verliesverwerking en over de toekomst. • Het oppakken en voortzetten van zinvolle activiteiten helpt om inactiviteit en depressieve vermijding van activiteiten te doorbreken. Alle onderdelen samen versterken de elaboratie en daarmee de integratie van het verlies in het autobiografisch geheugen en verminderen daardoor de PCRS, PTSS en depressie klachten. Alle deelnemers ontvangen dezelfde informatie; de inhoud van de interventie is niet afhankelijk van de input van de gebruiker.

Het beantwoorden van de interviewvragen kan mogelijk belastende gedachten of
gevoelens oproepen die verband houden met het
overlijden van de dierbare(n). Deelname aan de behandeling kan leiden tot een
tijdelijke verhoging van het klachtenniveau. Verschillende studies naar het
behandeleffect van CGT bij nabestaanden toonden aan dat de behandeling niet
leidt tot verergering van het klachtenniveau na afloop van de behandeling
(Currier, Holland, & Neimeyer, 2010)