Op MRI-gebaseerde neurologische biomarkers die de behandelingsstrategie kunnen
verbeteren bij een depressie

Een depressieve stoornis is een ernstige neuropsychiatrische aandoening die
ongeveer 15% tot 18% van de mensen wereldwijd treft gedurende het leven (Malhi
& Mann, 2018). Selectie van de optimale behandeling is moeizaam. Meestal wordt
een depressieve episode eerstelijns behandeld met psychotherapie,
farmacotherapie of beide in verschillende combinaties. Wanneer de aandoening
ongevoelig is voor de medische behandeling, worden andere behandelingsopties
overwogen, waaronder meer invasieve maatregelen zoals elektroconvulsietherapie,
transcraniële magnetische stimulatie of diepe hersenstimulatie. Ondanks de
talrijke behandelingsopties, blijft tweederde van de MDD-patiënten
symptomatisch na behandeling en zal ongeveer een derde geen remissie bereiken
na het beëindigen van vier opeenvolgende behandelingen. (Holtzheimer & Mayberg,
2011; Malhi & Mann, 2018). Verschillende wetenschappelijke onderzoeken geven
aan dat beeldvorming van de hersenen uitkomst kan bieden bij het kiezen van de
juiste behandeling voor patiënten met een depressie (Drysdale et al., 2017;
Mayberg, 2003; Mayberg et al., 1999). Toch hebben deze studies geen gebruik
gemaakt van de nieuwste ontwikkeling in MRI-acquisitietechnieken (Cohen,
Nencka, Lebel, & Wang, 2017; Le Bihan, 2019).

Er wordt een bepaalde samenhang (functioneel/structureel, vasculair of een mix
van beiden) verwacht tussen klinische gegevens (verkregen met psychometrische
testen zoals de HDRS en psychiatrische evaluaties) en MRI parameters
(functionele activiteit, structurele connectiviteit, anatomische variaties,
perfusie/diffusie etc.).

Het primaire doel van dit onderzoek is om op MRI gebaseerde biomarkers te
identificeren om zo de klinische uitkomst van een depressieve stoornis te
voorspellen in vergelijking met gezonde controles. De uitkomst wordt bepaald
door de mate van depressieve en cognitieve symptomatologie en daaraan
gerelateerde comorbiditeit.

Een onafhankelijk behandeld arts zal mogelijk in aanmerking komende patiënten
informeren en vragen om interesse om vrijwillig deel te nemen aan de studie.
Bij een positief signaal zal hij/zij de patiënt doorverwijzen naar een clinicus
van de GGz, die tevens onderzoeker van de Neurotrend studie is, voor verdere
stappen zoals het meegeven van de informatiebrief/informed consent en het
inplannen van een intakegesprek minimaal een week na het ontvangen van alle
benodigde informatie. Proefpersonen uit de gezonde controle groep zullen worden
geworven via advertenties en via de website www.neurotrend.nl. De
advertentieberichten zijn toegevoegd aan het onderzoeksdossier. Pilot
proefpersonen worden gerekruteerd uit de gemeenschap van de Technische
Universiteit Eindhoven en via de website www.neurotrend.nl. Beide groepen,
gezonde controles en pilot proefpersonen, zullen minimaal een week bedenktijd
krijgen.

Een week later zal er een intake gesprek plaatsvinden waarin de inclusie en
exclusie criteria worden gecheckt. Hierin kunnen proefpersonen ook vragen
stellen over de studie en zal het informed consent worden getekend indien de
deelnemer vrijwillig wil deelnemen aan het onderzoek. Er zal dan aan het einde
van het intakegesprek een startdatum voor deze deelnemers worden gepland.

Het onderzoek start hier. Er zullen in totaal 120 depressieve patiënten en 60
gezonde controles deelnemen aan het onderzoek. Iedere deelnemer bezoekt
Kempenhaeghe 2 keer (bij de start en na exact een jaar voor follow-up). De
bezoeken zullen bestaan uit het invullen van vragenlijsten en het uitvoeren van
cognitieve tests, zoals bijvoorbeeld geheugentaken en eye-tracking. Hierna
volgt een MRI-scan van ongeveer een uur. Twee weken voor elk bezoek behoren de
proefpersonen zelfinvul vragenlijsten in te vullen, die ze thuis krijgen
gestuurd.

De participantenbelasting is laag en is verdeeld over een intakegesprek (30
min) en tweemalig een onderzoekssessie. Zie voor
een heldere beschrijving hiervan hoofdstduk 6 van het onderzoeksprotocol. De
MRI-scan is niet invasief of schadelijk en proefpersonen kunnen op elk moment
tijdens de scan een noodsignaal afgeven door te knijpen in een soort ballon die
naast de hand van de proefpersoon zal liggen wanneer zij het zich niet op hun
gemak voelen of om een andere reden. Proefpersonen met MRI-contra-indicaties
(bv. claustrofobie, zwangerschap of implantaten niet
geschikt voor de MRI) worden van tevoren al geëxcludeerd en zullen dus
überhaupt niet meedoen aan het onderzoek. De proefpersonen kunnen voornamelijke
stil liggen tijdens de scan, op één affectieve taak na waarin zij ongeveer 5
minuten een taak zullen doen waarbij verschillende emotionele gezichten moeten
worden gematcht. De cognitieve tests zullen slechts uit geheugen-,
reactiesnelheid-, aandacht- en verwerkingssnelheidstaken bestaan die niet
langer duren dan 30 minuten. De risico's van hetgebruik van de MRI scanner
(CE-gemarkeerd) zijn minimaal.