EMDR bij exhibitioneren: een gerandomiseerd onderzoek naar het verminderen van deviante seksuele arousal

Binnen de forensische psychiatrie bestaat een behoefte aan het ontwikkelen van
gerichte interventies en/of richtlijnen voor de behandeling van specifieke
criminogene factoren. Bij seksueel delinquenten is deviante seksuele arousal
een specifieke criminogene factor. In dit onderzoek zal gekeken worden of de
interventie Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) effectief is
in het verminderen van deviante seksuele arousal, bij mannen die
exhibitioneren. De hypothese is dat EMDR behandeling van exhibitionisten,
volgens het verslavingsprotocol van Hornsveld en Markus (2014), binnen vier
sessies leidt tot een significante afname van fysiologische arousal, opgewekt
met een deviant seksueel script. Daarnaast wordt verwacht dat hierdoor het
risico van recidive afneemt.
Bij een eerste analyse van de data uit het lopend onderzoek lijkt het zo te
zijn dat de gezonde medewerkers uit het onderzoeksteam, die werden gebruikt op
de procedure en de apparatuur te testen, duidelijker arousal-patronen laten
zien, dan de exhibitionisten die tot nu toe aan het onderzoek hebben
deelgenomen. Om beter onderbouwde uitspraken te kunnen doen is het wenselijk de
gemeten resultaten af te zetten tegen een gezonde controle groep.

A) Testen of het EMDR verslavingsprotocol van Hornsveld en Markus (2014) als
interventie binnen vier sessies leidt tot een afname van deviante seksuele
arousal bij exhibitionisten
B) Onderzoeken of dit behandeleffect stabiel is
C) Onderzoeken of het behandeleffect het risico van recidive verlaagt
D) Onderzoeken of de gemeten fysiologische reacties van de onderzoeksgroep
lager zijn dan van een gematchte gezonde controle groep

Op basis van deze doelen zijn de volgende hypothesen geformuleerd;
1) Verwacht wordt dat EMDR behandeling van exhibitionisten, volgens het
verslavingsprotocol van Hornsveld en Markus (2014), binnen vier sessies leidt
tot een afname van fysiologische arousal, opgewekt met een deviant seksueel
script.
2) Verwacht wordt dat die afname van fysiologische arousal groter is dan bij
een vergelijkbare controlegroep die vier individuele cognitief
gedragstherapeutische gesprekken gericht op deviante seksuele arousal
ondergaan.
3) Verwacht wordt dat de verschillen tussen beide groepen bij follow-up meting
na acht weken blijven bestaan.
4) Op de lange termijn (1-5 jaar) wordt verwacht dat de groep exhibitionisten
die met EMDR is behandeld, minder nieuwe politiecontacten heeft gehad naar
aanleiding van schennispleging, dan de controlegroep.
5) Verwacht wordt dat exhibitionisten fysiologisch minder general arousal laten
zien in reactie op hun exhibitionistische fantasieën ten opzichte van mannen
uit de gezonde controlegroep.

Het betreft een gerandomiseerd gecontroleerd experiment (RCT). De deelnemers
worden direct na de intake benaderd voor medewerking aan het onderzoek. Na
informed consent worden ze at random toegewezen aan de experimentele- of
controle conditie. De experimentele conditie bestaat uit vier EMDR sessies
gericht op de aantrekkingskracht en deviante seksuele opwinding bij het
exhibitioneren. De controleconditie bestaat uit vier cognitief
gedragstherapeutische gesprekken gericht op impulscontrole over deviante
seksuele arousal en exhibitioneren. Beide behandelingen hebben een vijfde
afrondende sessie.
Voor de pilotstudie geldt dat deelnemers geworven zullen worden die al langer
bij onze instelling in behandeling zijn. De vijfde afrondende sessie van de
behandeling wordt in de pilotstudie gecombineerd met de eindmeting.
De gezonde controlegroep zal geworven worden via de website 'proefbunny'.
Daarnaast zullen onderzoekers flyers uitdelen bij grote evenementen. Wanneer
kandidaten interesse hebben wordt aan hen de desbetreffende informatiefolder
gestuurd. Wanneer ze tot deelname bereidt zijn zal er een afspraak gemaakt
worden en wordt voorafgaand aan de meting nogmaals de informatiefolder
doorgenomen en het informed consent formulier getekend.

Een groep krijgt vier EMDR sessies aangeboden. Een andere groep krijgt vier cognitief gedragstherapeutische gesprekken. Beide behandelingen zijn specifiek gericht op deviante seksuele arousal. Beide behandelingen worden afgesloten met een vijfde, afrondende sessie. Voor de pilotstudie geldt dat alle deelnemers de EMDR behandeling aangeboden krijgen. De vijfde, afrondende sessie wordt gecombineerd met de eindmeting.

Er zitten geen veiligheidsrisico*s aan de behandelingen. Zowel de EMDR
behandeling als de cognitieve gedragstherapie kan enige schaamtegevoelens met
zich meebrengen doordat er rechtstreeks ingegaan wordt op privacygevoelige
onderwerpen (seksuele arousal). De klinische praktijk wijst uit dat dergelijke
gevoelens goed te verdragen zijn en tevens kunnen helpen bij de verwerking van
de problematiek. Voorts kan het zijn dat deelnemers even moeten wennen aan het
dragen van het horloge voor het meten van arousal. De belasting betreft, naast
de vier behandelsessies van een uur, een afrondingssessie van drie kwartier en
vier sessies van drie kwartier voor het verrichten van de metingen.
Voor de pilotstudie geldt dat de afrondingssessie van de behandeling
gecombineerd wordt met de eindmeting en dat er geen follow-up meting is. De
belasting voor deelnemers in de pilotstudie is daardoor twee sessies van drie
kwartier minder.
De gezonde controlegroep wordt onderworpen aan een eenmalige meting. Deze
sessie duurt drie kwartier tot een uur.
Deelnemers zijn te allen tijde vrij om zich terug te trekken uit het onderzoek,
zonder dat dit negatieve consequenties heeft voor de rest van de behandeling.