Symptoom perceptie bij patiënten met functionele dyspepsie: betrokkenheid van de TRPV-1 neuropeptide route

Functionele dyspepsie (FD) is een frequent voorkomende gastro-intestinale
aandoening die het dagelijks functioneren van patiënten op negatieve wijze
beïnvloedt. Er zijn vele onderzoeken uitgevoerd naar de pathofysiologie, maar
tot op heden is deze grotendeels onbekend. Men gaat ervan uit dat er sprake is
van een multifactoriële pathofysiologie waarbij onder andere viscerale
hypersensitiviteit een rol speelt. Patiënten met FD tonen een versterkte
pijnrespons op zowel mechanische als chemische stimulatie van de
gastro-intestinale tractus, waaronder een versterkte respons op capsaïcine
inname. Patiënten met functionele dyspepsie tonen een versterkte pijnrespons
bij inname van capsaïcine ten opzichte van gezonde controles. Capsaïcine is een
natuurlijke agonist van TRPV-1 receptoren die aanwezig zijn op afferente
zenuwen in o.a. de maag-darm mucosa. Stimulatie van deze zenuwen leidt tot
afgifte van neuropeptiden, waaronder substance P en somatostatine. Gedacht
wordt dat activatie van deze TRPV-1 neuropeptide pathway mogelijk betrokken is
bij het induceren van symptomen bij patiënten met FD. Er is tevens in
toenemende mate bewijs voor betrokkenheid van het duodenum in de
pathofysiologie van functionele dyspepsie doordat recent is aangetoond dat de
permeabiliteit van het duodenum is verstoord. Onze hypothese is dat patiënten
met functionele dyspepsie een gestoorde duodenale permeabiliteit hebben
waardoor er een versterkte activatie optreedt van de TRPV-1 neuropeptide
pathway resulterend in symptoom inductie.
Een andere belangrijke neurotransmitter in de gastro-intestinale tractus is
serotonine, die zowel betrokken is bij lokale processen op het niveau van het
maag-darm stelsel (o.a. secretie, motoriek) als bij pijnperceptie. Beschikbare
informatie over het serotonine metabolisme bij patiënten met FD is tot op heden
beperkt; in een publicatie werd een verlaagd plasma serotonine gemeten ten
opzichte van gezonde controles. Informatie over serotonine metabolisme in
gastro-intestinale mucosa is tot op heden onbekend.

Het primaire doel van het onderzoek is om te onderzoeken of er verschillen zijn
in de duodenale TRPV-1 neuropeptide pathway tussen patiënten met functionele
dyspepsie en gezonde controles. Het onderzoek heeft verder diverse secundaire
vraagstellingen die betrekking hebben op intestinale permeabiliteit en
serotonine metabolisme.

Het onderzoek betreft een case-control studie waarbij FD patiënten en gezonde
controles worden geïncludeerd. Alle deelnemers zullen een gastroscopie
ondergaan waarbij meerdere biopten worden afgenomen uit maag corpus, maag
antrum en duodenum. Verder worden symptomen beoordeeld met behulp van enkele
vragenlijsten.

Gezonde vrijwilligers en FD patiënten zullen een gastroscopie ondergaan waarbij
meerdere biopten worden genomen uit de maag en het duodenum. De gastroscopie
wordt verricht door ervaren gastroenterologen en dit is een standaardprocedure
die gemiddeld 20 minuten duurt. Een diagnostische gastroscopie is een veilige
procedure. Een groot onderzoek in de USA vond een overall complicatie risico
van 0.13% en een geassocieerde mortaliteit van 0.004%. Belangrijkste
complicaties zijn het optreden van een perforatie of een ernstige bloeding, dit
wordt echter zelden gezien (0.009% en 0.002%, respectievelijk). Recent
onderzoek heeft uitgewezen dat het nemen van meerdere biopten tijdens een
gastroscopie (gemiddeld 35 biopten per procedure) voor onderzoeksdoeleinden
niet geassocieerd is met een verhoogd risico op complicaties of het optreden
van ernstige complicaties. Weinig mensen ervaren bijwerkingen van een
gastroscopie; patiënten kunnen last hebben van een gevoelige keel of opgeblazen
gevoel na de procedure. Deze klachten verdwijnen meestal zeer snel na afloop
van de procedure. De FD patiënten hebben allen een medische indicatie voor een
gastroscopie en krijgen dit in het kader van de standaard patiëntenzorg; wel
worden er (extra) biopten genomen voor dit onderzoek.

Beoordeling van symptomen met behulp van enkele eenvoudige vragenlijsten is
veilig en hiervan worden geen problemen verwacht.

Mochten er onverwachte bevindingen worden gevonden bij de gastroscopie van de
gezonde vrijwilligers, dan zullen deze met de deelnemers en met de huisarts
worden besproken. Bij de FD patiënten wordt verder de verwijzende arts
(huisarts en/of specialist) op de hoogte gebracht van de bevindingen bij de
gastroscopie in het kader van de reguliere patiëntenzorg.