Internationaal longitudinaal onderzoek naar idiopathische hypersomnolentie en narcolepsie: het iSPHYNCS onderzoek

Narcolepsie type 1 (NT1) is een relatief goed gedefinieerde aandoening met
bekende specifieke en gevoelige biomarkers en een vermoedelijke
auto-immuunpathologie. Alle andere centrale aandoeningen van hypersomnolentie
(CDH) hebben slecht gedefinieerde diagnostische criteria met overlappende
kenmerken en symptomen en er is weinig bekend over hun pathofysiologie. In de
klinische praktijk blijft overmatige slaperigheid overdag (EDS) zonder
kataplexie de belangrijkste diagnostische uitdaging: Diagnostische criteria
voldoen slechts ten dele en klinische kenmerken en symptomen overlappen elkaar
binnen de verschillende CDH, wat resulteert in onjuiste diagnoses of zelfs geen
diagnose. Hierdoor krijgen patiënten een verkeerde of geen behandeling, terwijl
er effectieve therapeutische opties zouden moeten bestaan. Daarom is dringend
behoefte aan een betere definitie van de andere aandoeningen dan NT1, het
zogenaamde narcoleptische borderland (NBL).

Het doel van deze longitudinale studie is om nieuwe biologische, klinische
en/of elektrofysiologische biomarkers te vinden om individuele diagnoses van
NT1 en de NBL te definiëren en te differentiëren, en om verbeterde
behandeldoelen en -strategieën te vinden.

Een prospectieve, observationele, longitudinale studie met een follow-up van 3
jaar voor patiënten en 1 jaar voor gezonde controles. Geïnitieerd in
Zwitserland, met 8 Zwitserse deelnemende slaap-waakcentra. Deze (aanvankelijk
Zwitserse) studie is internationaal uitgebreid naar Duitsland, Italië en
Nederland. Het Slaap-Waakcentrum van SEIN is de enige deelnemende Nederlandse
site. De gegevens en ontlastingsmonsters die op de Nederlandse site zijn
verzameld, worden gedeeld met de internationale studiegroep. Voor de
Nederlandse site worden de verzamelde bloed- en CSF-monsters die nodig zijn om
de onderzoeksvragen te beantwoorden, en die in het kader van reguliere zorg,
verzameld en opgeslagen volgens het LUMC Narcolepsie Biobank-protocol. Bij de
enkele proefpersonen die geen bloed hebben afgestaan in het kader van zorg,
wordt bloed afgenomen in het kader van het huidige onderzoek. Dit wordt ook
opgeslagen in de LUMC Narcolepsie Biobank volgens bijbehorend protocol.

Biomateriaalverzameling vindt plaats tijdens de reguliere bezoeken naast de
reguliere klinische diagnostiek. Bij de enkele proefpersonen die geen bloed
hebben afgestaan in het kader van zorg, wordt bloed afgenomen in het kader van
het huidige onderzoek. Volgens het bestaande LUMC Narcolepsie Biobank-protocol
worden bloed en CSF opgeslagen in de biobank. Voor de huidige studie worden
tweemaal extra ontlastingsmonsters verzameld: bij baseline en bij de follow-up
van 12 maanden. Deelnemers wordt gevraagd een FitBit © om de pols te dragen die
gedurende een jaar 24-uurs activiteitenpatronen bijhoudt. Deelnemers vullen op
verschillende tijdstippen tijdens hun studiedeelname een reeks vragenlijsten in
over ziektesymptomen, psychische gezondheid, kwaliteit van leven en
therapietrouw. Vragenlijst deel A duurt 5-10 minuten en wordt 5 keer ingevuld
(bij baseline en bij follow-up na 6, 12, 24 en 36 maanden). Deel B duurt 40-50
minuten en wordt 3 keer ingevuld (bij baseline en bij follow-up na 12 en 36
maanden). Een neuro-psychiatrisch interview wordt tweemaal afgenomen (bij
baseline en bij follow-up na 12 maanden), wat 15-20 minuten duurt. Patiënten
die symptomen van depressie of acute suïcidaliteit vertonen, worden verder
geëvalueerd tijdens een van de klinische bezoeken, en indien nodig, behandeld
of doorverwezen. Voor bezoeken die alleen studie-gerelateerd zijn, krijgen
patiënten en controles hun reiskosten vergoed. Gezonde controles ontvangen ¤150
(verdeeld over vier tijdspunten) voor hun deelname.