MASTER: Een onderzoek naar de effecten van een oudertraining voor peuters met emotieregulatieproblemen en een verhoogde kans op het ontwikkelen van ADHD

Kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP) hebben een verhoogd risico
om zelf psychische problemen te ontwikkelen. Verschillende mechanismen dragen
bij aan deze intergenerationele overdracht van psychische problemen. Een van de
meest voorkomende mechanismen zijn intense emotionele interactiepatronen
waarbij de ouder er niet in slaagt zijn/haar eigen emoties en die van het kind
te reguleren. In plaats daarvan kan de ouder overreageren (intense emoties
uiten, bijvoorbeeld schreeuwen, huilen, in paniek raken) of onderreageren (het
kind negeren terwijl het aanwezig is, het kind alleen laten). Deze emotionele
dysregulatie (ED) interactiepatronen komen vaker voor bij ouders met psychische
problemen en beginnen vaak in de baby- of peutertijd, wanneer het pre-verbale
kind voornamelijk communiceert door emoties uit te drukken. Ouder-kind
interactie-interventies hebben bewezen effectief te zijn bij het verlichten van
deze ED-interactiepatronen. Bovendien rapporteren verschillende studies
positieve langetermijneffecten voor de ontwikkeling van het kind, de kwaliteit
van leven van de ouder en het functioneren van het gezin. In Nederland zijn
ouder-kind interactie-interventies in de eerstelijnszorg beschikbaar voor KOPP
van 0-1 jaar en 4 jaar en ouder, maar niet voor KOPP van 2-3 jaar
(https://richtlijnenjeugdhulp.nl/kopp/inzetten-van-interventies/overzicht-van-in
terventies/). Pas nadat problemen zijn geëscaleerd, wat bijzonder riskant is
voor deze groep, kan interventie worden aangeboden in gespecialiseerde zorg.
Daarom hebben we MASTER ontwikkeld: een ouder-kind interactietraining voor
eerstelijnszorg voor KOPP van 2 en 3 jaar oud. Voor het huidige onderzoek zal
de training worden aangeboden aan ouder(s) met ADHD die een peuter hebben die
vaak intense emoties uit. ED ouder-kind interacties komen met name veel voor in
deze doelgroep en kunnen bijdragen aan het risico dat peuters ADHD of
gerelateerde problemen ontwikkelen. Als zodanig kan vroegtijdige interventie
emotieregulatie verbeteren en mogelijk ook de ontwikkeling van (ernstige) ADHD
problemen helpen verminderen.

Primaire interventiedoelstelling: het evalueren van veranderingen in
emotiedysregulatie bij peuters met een risico op ADHD (24-36 maanden) gedurende
de 8 weken durende interventieperiode van MASTER in vergelijking met de 6 weken
durende basisperiode (controle).
Secundaire interventiedoelstellingen: het evalueren van (kind, ouder en type
training voorspellers van) veranderingen in secundaire uitkomsten gedurende de
8 weken durende interventieperiode in vergelijking met de 6 weken durende
basisperiode (controle); het evalueren van (kind, ouder en type training
voorspellers van) veranderingen in de primaire uitkomst en secundaire
uitkomsten bij follow-up (2 maanden en 1 jaar).
Primaire lange termijn doelstelling: het evalueren of de mate van
ADHD-symptomen op 4,5 en 6,5 jaar verschillend is voor deelnemers aan MASTER in
vergelijking met die van gematchte deelnemers in de prospectieve cohortstudie
ROAD. Secundaire lange termijn doelstelling: het evalueren of de prevalentie
van een onderzoeksdiagnose ADHD op 4,5 en 6,5 jaar verschillend is voor
deelnemers aan MASTER in vergelijking met die van gematchte deelnemers in de
prospectieve cohortstudie ROAD. Tertiaire doelstelling: het evalueren van
(voorspellers van het kind, de ouder en de interventie van) veranderingen in de
primaire uitkomst en secundaire uitkomsten op 4,5 en 6,5 jaar.

We gebruiken een 8-weken voor- en nameting interventie design met een 6-weken
baseline periode om veranderen in de primaire uitkomstmaat te evalueren.
Follow-up metingen vinden 2 en 12 maanden na afronden van de training plaats.
Proefpersonen worden in een 1:1 ratio gerandomiseerd toegewezen aan welke ouder
deelneemt aan de training (vader of moeder). Daarnaast wordt een 1:1
randomisatie procedure toegepast om te bepalen welke versie van de
MASTER-training (MASTER-1 of MASTER-2) de ouder ontvangt. Niet-gerandomiseerde
machted-sample vergelijkingen met deelnemers aan de prospective ROAD
cohort-studie worden gebruikt om de lange termijn uitkomsten op het moment dat
het kind 4.5 jaar en 6.5 jaar is te onderzoeken.

MASTER heeft als doel de emotionele regulatieproblemen van de peuter te verbeteren door de kennis en vaardigheden van de ouder op het gebied van emotionele regulatie te versterken. De MASTER-training is ontworpen voor eerstelijnszorg, relatief kort (8 sessies) en wordt gegeven door therapeuten op HBO niveau . MASTER is gebaseerd op de belangrijkste elementen van effectieve behandelingen in oudertrainingen voor oudere kinderen: praktijkgericht, stimuleren van positieve ouder-kindinteracties en vergroten van de vaardigheden van ouders op het gebied van emotionele communicatie en regulatie. Er zijn twee versies van de training ontwikkeld (MASTER-1: ouder-therapiesessies met oefeningen voor de thuissituatie; MASTER-2: ouder-kind-therapiesessies met oefeningen onder begeleiding van de therapeut).

De proefpersonen ontvangen vormen van reguliere behandelingen en participeren
in interviews en vullen vragenlijsten in. De risico's zijn verwaarloosbaar en
de belasting is laag.