De effecten van rituximab en obinutuzumab op lymfocyt subsets en lymfklieren in SLE patiënten

Systemische lupus erythematosus (SLE) is een immuungemedieerde
ontstekingsziekte (IMID) waarvan de onderliggende cellulaire en moleculaire
veranderingen van het immuunsysteem nog niet volledig opgehelderd zijn.

Het blijft dan ook moeilijk om het beloop van de ziekte bij een individuele
patiënt te voorspellen. Ook de respons van de patiënt op de behandeling is
heterogeen en moeilijk te voorspellen, ondanks de ontwikkeling van een
verscheidenheid aan nieuwe en krachtige geneesmiddelen (waaronder de zogenaamde
biologicals). Daarom is er een duidelijke behoefte aan de identificatie en
validatie van cellulaire en moleculaire biomarkers die nuttige klinische
informatie kunnen verschaffen mbt diagnose, classificatie, prognose en
behandeling, evenals de ontwikkeling van nieuwe therapeutische strategieën.
Biomarkers kunnen worden bestudeerd in verschillende lichaamscompartimenten,
waarvan het perifere bloed het meest toegankelijk is. Echter, eerdere studies
in RA en andere IMIDs hebben aangetoond dat adaptieve immuunresponsen in andere
weefsels zoals de lymfklieren ook een belangrijke rol spelen. Onderzoek naar
biomarkers in andere compartimenten van het lichaam, zoals de lymfklieren, zou
nieuwe inzichten kunnen opleveren. In 2008 is onze afdeling begonnen met het
bestuderen van de vroege pathogenese van inflammatoire artritis in lymfklieren.
Sindsdien hebben wij meer dan 100 lymfklierbiopsie procedures uitgevoerd. De
procedure wordt goed verdragen en behalve een klein hematoom dat in de meeste
gevallen geen behandeling vereist, werden er geen complicaties gezien. In de
huidige studie, willen we de effecten van rituximab en obinutuzumab (beiden
anti-CD20 therapie) in SLE onderzoeken door de mate van B cel depletie en
andere veranderingen van het immuunsysteem die plaatsvinden in de lymfklieren
te bestuderen in vergelijking met perifeer bloed. Op deze manier kunnen de
effecten van rituximab en obinutuzumab op de mate van inflammatie en de
veranderingen in het immuunsysteem met elkaar vergeleken worden en tussen
lymfeklieren (immuunsysteemorgaan) en het perifere bloed (systemisch).

Hypothese:
• OBI verwijdert CD20+-cellen effectiever uit de weefsels dan RTX
• Klinische behandelingsresultaten bij SLE zijn gerelateerd aan depletie van
CD20+-cellen uit de weefsels
• Anti-CD20 therapie resulteert in significante veranderingen in B cellen en
geassocieerde (pathogene) T-celsubsets in het weefsel van SLE-patiënten, die
kunnen verschillen van de veranderingen die worden waargenomen in het perifere
bloed

Deze studie is overgegaan naar CTIS onder nummer 2024-518965-85-00 raadpleeg het CTIS register voor de actuele gegevens.

Het onderzoeken van mogelijke verschillen tussen RTX en OBI op de samenstelling
van lymfklieren en andere door SLE aangedane organen
(huid en/of nieren) en (subsets van) immuuncellen in het bloed. In deze studie
willen wij materiaal verzamelen van SLE patiënten voor en na
start van behandeling. Bij deze patiënten wordt bloed en een biopt uit een
lymfeklier in de lies afgenomen voor wetenschappelijk onderzoek.
Als er ook sprake van SLE activiteit in de huid of de nier is, dan willen wij
deze weefsels ook onderzoeken. Deze laatste 2 weefsels zijn echter
optioneel en het nierbiopt wprdt alleen gedaan als dat klinisch geïndiceerd is
(eenmalig).Wij hopen door het in kaart brengen van de eventuele verschillen
tussen RTX en OBI behandeling op de samenstelling van lymfeklieren en bloed
meer inzicht te krijgen in het ziekteproces bij SLE en het effect van deze
behandelingen. Deze informatie kan helpen een betere inschatting van de
prognose te geven, het effect van de behandeling mogelijk beter voorspellen, en
kan uiteindelijk ook leiden tot de ontwikkeling van nieuwe of betere medicijnen
voor patiënten met SLE.

Patiënten zullen RTX 2x1000 mg + 100mg methylprednisolon of OBI 2x1000 mg + 100
mg methylprednisolon met een twee weken interval krijgen in een
niet-geblindeerde klinische studie. Onderzoekers in het laboratorium die
patiëntensamples hanteren en analyses uitvoeren, worden geblindeerd voor de
behandeling.

RTX 2x1000 mg versus OBI 2x1000 mg + 100 mg methylprednisolon; twee weken interval

De patient zal 2x een infuus met RTX of OBI krijgen (met een tussenpoze van
2wk). Daarnaast wordt er 2x een naaldbiopt van lymfeklier in de lies afgenomen
en zal er in totaal 4x bloed worden afgenomen (max 94ml). Als er ook sprake is
van SLE activiteit in de huid of de nier, dan willen wij deze weefsels ook
onderzoeken. Deze laatste 2 weefsels zijn echter optioneel en het nierbiopt
wordt alleen gedaan als dat klinisch geïndiceerd is (eenmalig). Het onderzoek
zal het inzicht vergroten in de pathogenetische processen die een rol spelen
bij het ontstaan en het voortduren van SLE en het effect van anti-CD20 therapie
hierop. Dit inzicht kan mogelijk leiden tot de identificatie en validatie van
nieuwe biomarkers waarmee "personalized medicine" in SLE een stap dichterbij
komt. Daarnaast kunnen nieuwe inzichten in de pathogenese leiden tot de
ontwikkeling van nieuwe therapieen of therapeutische strategieen. In dit
onderzoek worden obinutuzumab eb rituximab vergeleken om te zien of een van
beide betere B cel depletie geeft in de weefseld. Gezien het relatief kleine
risico op complicaties achten wij dit onderzoek gerechtvaardigd.